مدیریت بحران تحریم محمدعلي شفيعا-استاد دانشکده مهندسي صنايع ومديريت اجرايي دانشگاه علم وصنعت ايران omidshafia@gmail.com-09121327677 www.iust.ac.ir

اندر حکایت : مي گويند مردي در كنار رودخانه‌اي ايستاده بود. ناگهان صداي فريادي را مي‌شنود و متوجه مي‌شود كه كسي در حال غرق شدن است. فوراً به آب مي‌پرد و او را نجات مي‌دهد. اما پيش از آن كه نفسي تازه كند فريادهاي ديگري را مي‌شنود و باز به آب مي‌پرد و دو نفر ديگر را نجات مي‌دهد. اما پيش از اين كه حالش جا بيايد صداي چهار نفر ديگر را كه كمك مي‌خواهند مي‌شنود. او تمام روز را صرف نجات افرادي مي‌كند كه در چنگال امواج خروشان گرفتار شده‌اند غافل از اين كه چند قدمي بالاتر ديوانه‌اي مردم را يكي يكي به رودخانه مي‌انداخت.

چرخه طبیعی مسئله,تهدید, بحران ضرورت جدی باید با استفاده از دانش,عقل وخرد,ابتکارات مدیریتی جمع نخبگان ومتخصصان,درکنارتجارب حاصله دردیگر جوامع به حذف یا کاهش اثرات و مقابله با حوادث پرداخت. چرخه طبیعی مسئله,تهدید, بحران مطلع ماهر متخصص حرفه ای

هر که سوادش کمتر درآمدش بیشتر ! گفته اند وقت طلاست، یعنی زمان = پول معادله 1 گفته اند توانا بود هرکه دانا بود، یعنی توان = علم معادله 2 ازسویی,زمان / کار = توان معادله 3 باجایگذاری معادله1 و 2 درمعادله 3 ,معادله 4حاصل می شود پول / کار = علم معادله 4 بازنویسی معادله به اینگونه: علم/ کار = پول بنابراین: Lim پول = ∞ 0→ علم یعنی هرچه علم و سوادت کم تر باشد درآمدت بیشتر است، و این هیچ ربطی به مقدار کار انجام شده ندارد !

رشوه به‌ دنبال بحران مالی دنیا، رشوه‌خواری هم افزایش یافته و این پدیده، به ویژه بر سرنوشت مردم فقیر و کم درآمد تأثیر منفی گذاشته است. رشوه عبارت است از دادن مالی منقول و غیر منقول و یا وجه نقد به کسی برای انجام یا تسریع در انجام مقصود خود یا ثابت کردن باطل و حق جلوه دادن آن. میانگین رشوه‌خواری در جهان ۱۳ درصد

بحران حادثه اي كه به طور طبيعي و يا توسط بشر به طور ناگهاني و يا به صورت فزاينده به وجود آيد و سختي و مشقتي به جامعه انساني به گونه اي تحميل نمايد كه جهت برطرف كردن آن نيازبه اقدامات اساسي وفوق العاده باشد. بحران درحقيقت يك فشار زايي رواني – اجتماعي بزرگ و ويژه است كه باعث در هم شكسته شدن انگاره هاي متعارف زندگي و واكنش هاي اجتماعي مي شود و با آسيب هاي جاني و مالي ، تهديدها ، خطرها و نيازهاي تازه اي كه به وجود مي آورد .

رهبری مدیریت بحران عملکرد انسانی ارتباطات بهبود فرآیند

کیستی مدير بحران كسي كه تهديد كننده ها را بشناسد و از فرصتها خوب استفاده كند . به دنبال راه كارهايي جهت كاستن ابعاد بحران باشد . آثار هر عامل را با پارامترهاي ديگر سنجيد و پس از تحليل نسبت به رفع آن بكوشد. مدير بحران بايد تفكرراهبردی را ياد بگيرد يعني بتواند به آشفتگي ذهني خويش در كوتاهترين مدت نظم بخشد اين امر امكان ندارد مگر با حضور مداوم در بحران ها نهايت پايداري مديريت اين سازمان را مي طلبد .

چیستی و دسته بندی بحران حادثه‌اي طبيعي ياانسان ساز كه به طور ناگهاني رخ مي‌دهد و اثرات آن در جامعه می تواندبه حدي شديدباشدكه لازم است با حسابگري خاص و استثنايي به آن پاسخ داده شود. ناشي از بلاياي طبيعي مانند زلزله ـ سيل, انسان‌ساز مانند نشت مواد راديواكتيو,تحریم های اقتصادی تند شونده مانند زلزله, كند شونده مانند بحران جمعيت و بحران آلودگي هواي شهرها

طیفی ازبحرانها علاوه بر حوادث طبيعي همچون سيل ،طوفان،زلزله،آتش سوزي, جنگ,اختلافات,درگيري ها,ترور افراد,بحرانها مي توانند ناشي ازاین شرايط هم باشند: اقتصادي :رفتن جامعه از يک وضعيت خوب به يک وضعيت ضعيف تر سياسي :فعاليت يک مجموعه،ايجادبه هم ريختگي درمجموعه وايجاد مجموعه جديد فرهنگي :تفوق پيدا کردن يک قشر بر قشر ديگر

بحرانها مي توانند زيست محيطي هم باشند درحال حاضردر شهرهای صنعتی ایران، رفتن به وسط شهرها به دليل آلودگي محيطي و به دليل برگشت پذير بودن شرايط هوا مشکل است. آلودگي هاي درياها ، کوهستان ها و تپه ها بحرانهاي سازماني :وجود اختلافات بين دپارتماني حوادث صنعتي :مانند : بوپال در هند و چرنويل اعتصابات کارگري:بحران براي مديري که قصد دارد با مسئله بحران دست و پنجه نرم کند و تدابيري بينديشد که از ورزيدگي هاي خودبراي رفع ورجوع بحران استفاده کند اين سئوالات زمينه ساز فهم مي شوند : چه کسي؟چه چيزي؟چه زماني؟ چگونه؟

مسئله،تهدید،بحران بحران به مثابه بروز «بيماری يک سيستم»تلقی می شود. منفعت بازيگران عمده این است که،آنرا به حالت عادی خود بازگردانند. درفرآيندآن، اطلاعات مخدوش وکدر است. لازمه مديريت آن،لبريزشدن مستمرومداوم اطلاعات پرورش يافته است.

روند شکل گیری بحران بروز یک مشکل یا مسئله. غفلت در حل آن. ایجاد زمینه برای شکل گیری تهدید. بدل شدن به بحران که يک لحظه تعيين کننده ، مقطع حياتی ، نقطه برگشتی برای بهتر يا بدترشدن وضعيت است . مديريت بحران عرصه تصميم سازی ،کنش و واکنش های حرفه ای وآزمون وخطاهای مکرراست .هرتصميم واقدامی از سوی مديران با تهديدات وفرصت هايی قرين است . بحران امری پيچيده وچند چهره ای است ، نمی توان برای آن هويتی شفاف وقابل پيش بينی ترسيم کرد.

درمواقع بحران چه کارباید کرد 1- درآرامش وخونسردي كامل وضعيت دوباره ارزيابي شود. 2- برنامه مقدماتي عمليات تهيه و گام به گام به اجرا در آيد. 3- ستاد مديريت بحران براي روياروئي با وضعيت تشکیل شود. 4- یک نظام ارتباطي برقرارشود كه بتواند با شتاب و فوري آخرين اطلاعات بدست آمده در محلهاي بحراني رادریافت, و پيامها را به اعضاء تيم و ديگر افراد منتقل نمايد . 5- آنچه در جريان است را بدقت زير نظر گرفته ومطمئن بود که اطلاعات به سرعت دریافت می شود. 6- كنش ها و واكنش ها را پيوسته ارزيابي نموده و با انجام اصلاحات لازم برنامه ها هماهنگ شوند.

خصوصيات فرآيند تصميم گيري در بحران پرهيز از جزئي نگري انجام به موقع و درست كار نظر خواهي براي انتخاب راه حل انتخاب بهترين راه حل و تصويب و اجراي به موقع آن اتخاذ تصميمات مؤثر بر اساس اطلاعات صحيح در جهت كاهش خسارات و كنترل سريع بحران

بحران راهبرد بازدارنده راهبرد واكنش جلوگيري دريافت و ضبط آمادگي براي جلوگيري دريافت و ضبط بازسازي و مرمت آثار ناشي از بحران مقابله با بحران و محدود كردن دامنه خسارت تجربه آموزي مستمر از بحران راهبرد تعامل

انواع بحران انواع بحران بحران فردی بحران گروهی بحران سازمانی بحران اجتماعی

تقسیم بندی بحران ها بحران هاي اطلاعاتي ( از دست دادن اطلاعات شخصي و مخفي ، زيان آمار و اطلاعات رايانه اي ، شايعات بي اساس ) بحران هاي اقتصادي ( اعتصابات کارگري ،کاهش و تنزل بها يا نوسان قيمت سهام ) بحران هاي مالي ( اختلال در کار ، از دست دادن ماشين آلات ، مواد اوليه و کارگاه هاي مهم ) بحران هاي انساني ( از دست دادن مديران و کارکنان مهم ، افزايش غيبت کاري ، افزايش خشونت ) بحران هاي شهرتي ( بدنام کردن شرکت ، شايعات ، لطمه به شهرت سازمان ) بحران هاي ديوانه واري ( خرابکاري در محصولات سازمان ، اسارت افراد ، خرابکاري در محل کار ) بحران هاي طبيعي ( زمين لرزه ، طوفان و ساير بلاياي طبيعي )

بحران را باید مدیریت کرد یعنی,سوق دادن هدفمند جريان پيشرفت امور به روالي قابل كنترل وانتظار برگشت دراسرع وقت به شرايط قبل از بحران. «پیرسون» و «کلایر»، مدیریت بحران را این گونه بیان می کنند: تلاش نظام‌یافته توسط اعضای سازمان همراه با ذی‌نفعان خارج از سازمان، در جهت پیشگیری از بحرانها و یا مدیریت اثربخش آن در زمان وقوع .

هدف از مدیریت بحران مك كارتي «دستيابي به راه حلي معقول براي برطرف كردن شرايط غير عادي به گونه اي است كه منافع و ارزشهاي اساسي حفظ وتامين گردند. اين هدف دربرگيرنده سياست جاري بوده واز طريق فرآيندهاي اجبار وانطباق پيگيري مي شود تا در نهايت به گرفتن بيشترين امتياز ممكن از دشمن بيانجامد و موقعيت و جايگاه خودي تا حد امكان بدون هرگونه تزلزلي حفظ گردد»

اقدامات تاریخی ثبت شده درمهاربحران 1-یزید، عبید الله را که در قاطعیت معروف بود به خوبی مردم کوفه رامی شناخت وآنهاهم اوراخوب می شناختند به عنوان حاکم کوفه انتخاب کرد. 2-عبید الله در اولین اقدام منافع مردم رابه خطر انداخت (کسی که حسین بن علی و فرستاده او را یاری کند ازجان و مال و ناموس در امان نخواهد بود) 3-عبید الله بن زیادعواملی را که بحران را انتشار می دانند شناسایی کرد وحتی اگر اعتبار حکومت هم کم می شدآن هاراسرکوب کرد. (دستگیری وسرکوب هانی،مسلم بن عقیل ، میثم تمار)

(وعده به بعضی از افراد،مثل حکومت ری به عمر بن سعد) دیگراقدامات انجام شده 4-تبلیغات وسیع در جهت اهداف حکومت و خروج از بحران مبتنی برروش وافرادمعتبری که در مردم تاثیر گذار بودند. صورت مسئله را پاک می کند. (حسین بن علی به عنوان خارجی معرفی شد،حکم حاکم شرع در خروج از دین حسین(ع)،سخنان صحابه پیغمبر) 5-تطمیع و وعده های دلخواه به افراد مهم و تاثیر گذار در مردم (وعده به بعضی از افراد،مثل حکومت ری به عمر بن سعد)

الگوگیری و ساخت مدل قابل کاربرد در سازمان زمانی که بحران داخلی شدیدسازمان را تهدید می کند و بقای آن بامخاطره همراه است،مثلا(فروپاشی سازمان توسط اعتراضات شدید،اعتصابات گسترده)درحالیکه با روش های مسالمت آمیزومذاکره بحران کم نشده وروبه فزونی نهاد، این مدل کارآیی زیادی در فرونشاندن بحران دارد. این روش،واکنشی سریع درکوتاه مدت است برای حفظ موجودیت سازمان،ولی شایدبرای بلند مدت مناسب نباشد. می توان بابررسی و بحث های بیشترمدل اصلاح شده بهتر ارائه داد.

وجود یابه کارگیری افراد قاطع شناخته شده درسازمان مرحله اول:به خطر انداختن منافع عمده.عواملیکه برای افراد ارزش داشته ومهم اند: (پرداخت حقوق،تعلیق،اخراج وغیره) مرحله دوم: شناسایی،اقدام،کنترل وجلوگیری: شناسایی عوامل بحران زا،کنترل و جلوگیری از فعالیت آنها (شناسایی سران و افرادی که به انتشار بحران کمک می کنند وکنترل یاسرکوب حتی باداشتن تبعات منفی )

ادامه اقدامات درمدیریت بحران مرحله سوم تبلیغ: تبلیغات وسیع در جهت اهداف سازمان و خروج از بحران مبتنی بر روش موثر وافراد با نفوذ و معتبری که در افراد سازمان تاثیر گذار هستند. مرحله چهارم تقویت: ایجاد انگیزاننده مناسب به افرادی که می تواند اقدامات آنها باعث خروج از بحران شود البته بین مرحله سوم و چهارم رابطه متقابل وجود دارد.

به کارگیری از افراد قاطع که مورد شناخت افراد سازمان هستند به خطر انداختن منافع عمده شناسایی و اقدام و کنترل یا سرکوب تبلیغ با ابزار و افراد مناسب تقویت پیش شرط مرحله1 مرحله2 مرحله3 مرحله4 مدل مدیریت بحران

مراحل مديريت بحران كاهش اثرات (Mitigation) آمادگي (Preparedness) پاسخگويي (Response) بازسازي (Recovery)

1- ابزارهاي مؤثر در اجراي طرح‌هاي كاهش اثرات رشد جوامع شهري بايد به گونه‌اي باشد كه خطرات بالقوه و بالفعل را كم نمايد. برنامه‌هاي دقيق و كاربردي مديريت شهري كمك مي‌كند تا توسعه شهرها در مناطق بي‌خطر و يا در مناطق حادثه خيز به نحو ايمن صورت پذيرد. تحقيق مداوم و كسب آخرين اطلاعات و تجارب در زمينه كاهش اثرات و تطبيق آنها با شرايط موجود تا راه‌هاي پيموده دوباره پیموده نشود. بالا بردن سطح آگاهي عمومي افراد هر جامعه در مورد فعاليت‌هاي كاهش اثرات و ضرورت و فوايد آن و ايجاد بستر فرهنگي مناسب براي اجراي پروژه‌هاي كاهش اثرات. كاربرد ابزار ها و سيستم‌هاي اطلاعاتي و عملياتي مناسب از جمله سيستم اطلاعات جغرافيايي(GIS)

2- آمادگي شامل ايجاد ساختارهاي مديريتي و هماهنگي لازم براي كاهش اثرات، پاسخگويي و بازسازي خسارات ناشي از مخاطرات از طريق برنامه‌ريزي، آموزش و تمرين مي‌شود. برنامه‌هاي آمادگي در برابر وضعيت اضطراري، سازمانها و جوامع را قادر مي‌سازد تا با وضعيت اضطراري بشكل موثر و مناسب برخورد كنند. آنها ظرفيتها و قابليتهاي خود را در فرآيند برنامه‌ريزي درون بخشي و بين بخشي تقويت مي‌كنند.

3- پاسخگويي ‌ارائه واقعي خدمات اورژانس طي يك بحران است. شامل آگاه‌سازي، تخليه، امداد و ساير عمليات مشابه مي‌شود.

4- بازسازي شامل دو فرآيند كوتاه‌ مدت و بلندمدت مي‌شود. اقدامات كوتاه‌مدت از سرگيري خدمات حياتي مورد نياز جامعه و فراهم نمودن نيازهاي ميسر جامعه را دربرمي‌گيرد و همزمان با فعاليت‌هاي پاسخگويي آغاز مي‌گردد. بازسازي درازمدت بربازگشت جامعه به حالت عادي و بهتر از قبل تأكيد دارد. مرحله بازسازي فرصت مناسبي را براي اجراي طرح‌هاي كاهش اثرات فراهم مي‌سازد.

مدل مدیریت بحران تیری و میتراف شناسایی یا ردگیری علائم آمادگی و پیشگیری مهار بحران بهبود یادگیری

مراحل مدیریت بحران دو مرحله اول، جزء مراحل قبل از بحران است و مدیریت پیش‌فعال بحران را شامل می‌شود. هر تلاش یا فعالیتی در طول این مراحل کمک زیادی به شناسایی، پیشگیری و یا جلوگیری از بحرانهای بالقوه در مراحل اولیه می‌کند. مراحل سوم و چهارم به عنوان مراحل بعد از بحران هستند که هر فعالیتی در طی آنها صورت می‌گیرد به عنوان عملیات واکنشی یا منفعل هستند که تلاشی است در جهت مقاومت و یا کنترل شدید بر یک بحران ظاهر شده و یا حداقل کردن تخریب های احتمالی آن.

ويژگي هاي عمومي بحران نياز به تصميمگيري سريع دارد , غير منتظره است , سرعت عمل در انجام واكنش درست و بموقع, ضروري است, راه حلهامحدود خواهند بود , فعاليت هاي عادي مختل مي گردد, درگيري بالاترين مقام را می طلبد , زمان بسيار محدوداست , چون رسانه هاخبردارمي شوند,اطلاعات خاصي مورد نياز خواهد بود ,احساس وحشت دست مي دهد , شايعات و گمانه هاشدت مي گيرد.

ويژگيهاي مثبت بحران تسريع در ايجاد تغييرات ظهور راهبرد و تصميمات جديد توسعه و تعويض نقش ها و مسئوليت ها بحران می تواند مثبت هم تلقی شود

گام 1در مدیریت بحران مسئله اين است که با مشکلي روبرو شده ايد ؟قبل از هر عکس العملي چند لحظه اي به تفکر بپردازيد تا: الف : تحت تاثير شخصيت متين و خونسرد شما قرار گيرند ب : به توانايي شما در ساماندهي بحران اعتماد مي نمايند ◄ دربحران،فوری ترين کارها حتمامهمترين کارها نيست ◄ بايدتصميم گرفت که کدام يک از مسائل حادتر است ◄ جلسه اي با شرکت اعضاي گروه تشکيل داد و براي هر بحران اولويت ها راتعيين و براي آنها طرح تهيه کرد

گام 2:صرف زمان برای تعریف مشکل ◄ تشکیل جلسه با اعضاي گروه و طرح مسائل حاد ◄ گروه کنترل بحران، نزديک ترين همکاران ويانزديک ترين گروه باشندکه با مسئله درگيرند ◄ به اعضای گروه القاء شودکه وجودآنها بسيار مهم است ◄ بایدبحران پيش آمده را به صورت خلاصه بيان کرد ◄ همه ترغيب شوندتاآنچه به نظرآنها مي رسد براي مقابله با مسئله اصلي بيان کنند . ◄ جلسه بايد دو ويژگي داشته باشد :1: ايجاد لزوم تعجيل ( بدون دستپاچگي) در فضاي جلسه 2: بايد فضايي بر جلسه حاکم شود که وقت براي شنيدن نظريات با ارزش همه باشد ◄ در جلسه تصميم غير لازم اتخاذ نشود ◄ بایدمطمئن شد که همه اعضا از مسئله و مشکل و تصميماتي که در جلسه گرفته شده و وظايفي که به عهده آنهاست کاملا آگاهند

گام 3 : تعیین مدیر بحران ◄ جوهر و ماحصل فعاليتها،کنترل و فائق آمدن بر بحران است ◄ ممکن است بحران به گونه اي باشد که شما (بعنوان رييس) بهترين کسي نباشيد که عمليات ساماندهي را به عهده بگيريد ◄ مهمترين کار شما در اين حالت اين است که چه کسي را مسئول بحران نمائيد ◄ سپس اختيارات خود را به او واگذار کنيد ◄ از جلو راه او کنار برويد و بگذاريد کارخودرا انجام بدهد ◄ از مسئوليت خود شانه خالي نکنيد و با حضور خود در صورت نياز به مدير بحـــران کمک کنيد

برخی ازافرادمورد استفاده در حل بحران افراد بله گو افراد خونسرد افراد تصميم گير افراد مضطرب و وحشت زده افرادي که با ديگران روابط اجتماعي خوبي دارند افراد مستعد و کم نظير از نظر توجه به ريزه کاري افراد حلال مشکلات افرادي که همدردي مي کنند

گام 4فضا سازی مدير بحران بايد فضاي مناسب براي همکاري را به وجود آورد تا استعدادهاي پنهان در بحران شکوفا شود

اصول اساسي اميـدوارکننده برحل بحران ◄ همه را آگاه نگهداريد ◄ همه اعضا گروه را جمع کنيد تا اطلاعات و دستورات مهم را به آگاهي آنها برسانيد ◄ اعضاي گروه را ترغيب کنيد که اگر سئوالي است ، حتما بپرسند ◄ افراد گروه را در تصميمات مهم و کليدي دخالت دهيد ◄ هميشه در دسترس باشيد ◄ به همکاران خود نشان دهيد که شما مدافع آنها هستيد ◄ هرگز خلق و خوي خوش خود را از دست ندهيد (مديران خوب در موقع بحــران خوب عمل مي کنند).

گام 5 تدابیر احتیاطی تنهاباید يک نقطه ارتباطی یا يک سخنگو داشت در بحران هرگز حدس عالمانه نزد اطلاعات زيادی در اختيار مطبوعات نگذاشت از عبارت مطلبی برای گفتن ندارم استفاده نکرد هرگز کلام ناخوشايند بر زبان نياورد

اجزاء تشکیل دهنده مديريت بحران مکانيزم ها : بروز بحران را حس مي کنند و براي روبرو شدن با آنها واکنش نشان داده،رويه ها را طوري تغيير مي دهند تا سازمان بتواند به طور موثر با بحران مواجه شود . سيستم ها : نيازمند تجزيه و تحليل و دقيق اند . ذينفعان : شناخت و ايجاد روابط خوب با آنان در مديريت بحران بسيار موثر است . نوع : در 7 گروه جای می گیرند. سناريو ها : مدل هاي فرضي و طرح کلي رويداد هايي که انتظار مي رود روي دهند و نشاگر تاثير آنها بر سازمان اند .

استانداردبراي حذر از بحران ها BS7799 که معمولا ويژه سازمان خدماتي است چه ابعادي از بروز احتمالي بحران ها را در بر ميگيرد ؟ امنيت اطلاعات :اطلاعات به عنوان سرمايه اي نظير ساير دارايي هاي مهم تجاري که براي سازمان داراي ارزش بوده و نهاﻳﺘا بايد به نحو ﻣﺆثري ار آن مراقبت نمود . اين استاندارد از سال 2000 ميلادي جاري شده است . در اين استاندارد معمولاسه زاويه کليدي رازداري، يکپارچگي، در دسترس بودن، را مد نظر قرار ميدهد.

چشم انداز 1404 جمهوری اسلامی

سه گروه اهدافي که در چشم انداز تعريف شده اند 1- اهداف اقتصادي حداقل در ميان کشورهاي آسياي غربي(حدود30 کشور) داراي رتبه اول باشد. 2- اهداف سياسي تعامل سازنده و موثر در روابط بين الملل 3- اهداف فرهنگي الهام بخش بودن در جهان اسلام(صدور انقلاب و مردم سالاري ديني).

شاخص های سنجش وضعيت پيشرفت ايران KEI = شاخص دانش اقتصادي KI= شاخص دانش انگیزش های اقتصادی نوآوری آموزش فناوری اطلاعات و ارتباطات

KEI شاخص دانش اقتصادي شاخص چنین نكته ای را مورد توجه قرارکه آيا محيط براي اطلاعات مناسب است وازآن به طور موثر در جهت توسعه اقتصادي استفاده مي شود. KEI بر مبناي ميانگين نمره نرمال شده يك كشور ويا منطقه بر اساس چهار ركن مربوط به دانش اقتصادي محاسبه مي شود.اين چهار ركن عبارتند از: انگيزه هاي اقتصادي ونهادي جوامع آموزش نوآوري فناوري ارتباطات واطلاعات

KIشاخص دانش این شاخص,توانايي هاي يك كشور در توليد، قبول ومنتشر كردن دانش را بيان مي كند.ميانگين ساده ای از امتيازات نرمال شده يك كشور يا ناحيه در متغيرهاي كليدي آموزش نوآوري وفناوری ارتباطات واطلاعات است. ميانگين ساده اي ازامتيازات نرمال شده درباب: موانع تعرفه اي وغير تعرفه اي كيفيت نظارتي حاكميت قانون

انگيزه نوآوری سيستم نوآوري، ميانگين ساده اي از امتيازات نرمال شده بر اساس سه متغير كليدي اشاره شده در زیر است: مجموع حق الاختراع پرداخت شده و وصول شده براي ثبت اختراع اعطا فرم درخواست حق اختراع توسط دفتر ثبت اختراعات وعلامات تجاري ثبت شده امريكا ژورنالها ومقالات فني وعلمي اين متغيير ها به دو صورت در دسترس هستند : وزن دهي با مقياس جمعيت مقدار مطلق بدون در نظر گرفتن وزن

آموزش آموزش ومنابع انساني ميانگين ساده اي از امتيازات نرمال شده روي سه متغيير كليدي زیر است: ميزان افراد بالغ با سواد ابتدايي . ميزان افراد بالغ فارغ التحصيل متوسطه . ميزان افراد بالغ دارنده تحصيلات عاليه.

فناوري ارتباطات واطلاعات ميانگين ساده اي از امتيازات منطبق شده بر اصول جامعه نرمال شده از سه متغير كليدي: ضريب نفوذ تلفن در گروه 1000 نفره. ضريب نفوذ رایانه در گروه 1000 نفره. ضريب نفوذ اينترنت در گروه 1000 نفره.

وضعيت جاری ايران

نخستین تحریم جامع سراسری علیه ایران در دوران معاصر، تحریم بریتانیا علیه ایران بمنظور واکنش در برابر انتخاب دکتر محمد مصدق به وزارت بود که هدف ملی سازی صنعت نفت را دنبال می‌کرد. اولین قطعنامه شورای امنیت علیه ایران در زمان نخست وزیری محمد مصدق و بمنزله واکنش علیه ملی شدن صنعت نفت ایران صادر شد. آمریکا نیز در سال ۱۹۸۰ تحریمات اقتصادی را در واکنش به تصرف سفارت آمریکا در تهران علیه ایران وضع نمود. اطلاعات بیشتر: قطعنامه‌های ۱۷۳۷، ۱۷۴۷، و ۱۸۰۳ شورای امنیت پس از به قدرت رسیدن محمود احمدی‌نژاد و به‌دنبال شدّت‌گرفتن اختلافات بین ایران و کشورهای عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل، دو قطع‌نامهٔ تحریمی علیه ایران وضع گردید. تحریم علیه ایران را از چند جهت همانند تحریم اقتصادی، تحریم علمی، تحریم سیاسی، و تحریم فروش اسلحه می‌توان بررسی کرد.

در سال‌های جنگ برای اولین بار ایران با عدم فروش لوازم یدكی و سلاح‌های آمریكایی مواجه شد اما در عین حال توانست از طرق دیگر بخش قابل توجهی از نیازهای خود را تامین كند و بخشی از نیازهای خود را نیز با كمك متخصصان ایرانی مونتاژ و تولید كند. در واقع ایران از همان زمان در برابر تحریم‌ها قوی می‌شد و به نوعی «دور زدن تحریم‌ها» را می‌آموخت. اما نمی‌توان انکار کرد که این تحریم‌ها باعث شد كه روند پیشرفت علمی و صنعتی ایران بسیار كند شود و در زمینه‌هایی مانند توسعه صنعت نفت و گاز و پتروشیمی یا ساخت نیروگاه هسته‌ای فعالیت‌ها كاملاً متوقف شود.

در سالهای ابتدایی انقلاب، ایران توانست بخشی از نیازهای خود را از كشورهای دیگر به عنوان «فناوری دست دوم» تامین كند؛ نوع شرقی بخشی از فناوری‌ها را از كشورهای چین و شوروی بخرد و بخشی را نیز با مهندسی معكوس خود تولید كند. این تحریم‌ها به طور اصولی تاثیرات محدودی بر توسعه و پیشرفت متعارف ایران داشته، اما هزینه‌های صنایع دفاعی ایران را افزایش داده است. مجموعه صنعت نفت کشور نیز توانسته است به خوبی تحریم ها را به فرصت هایی برای بروز خلاقیت و توانمندی متخصصان داخلی تبدیل کند و نشانه آن ساخت بخش عمده ای از کالاهای مورد نیاز خود در صنعت نفت است.

رشدشاخص بورس وعدم تأثير تحريم بر اقتصاد ايران بلومبرگ در گزارشي با اشاره به رتبه اول سوددهي بورس ايران در خاورميانه، رشد شاخص بورس را نمادي از آسيب ناپذيري اقتصاد ايران دربرابر تحريم‌ها دانست. اين در حالي است كه ايران زير بار دور چهارم تحريم‌ها بر عليه خود است كه در پي برنامه هسته‌اي از سمت اروپا و آمريكا اعمال شده است. رشد بازار سرمايه ايران نشان مي‌دهد كه ايران خود اتكايي خود را بدون خللي ادامه مي‌دهد. رشد بازار سرمايه ايران دليلي است كه اثبات مي‌كند كه تحريم‌ها نتوانتسه‌اند اثر خود را بر ايران بگذارند.

تأثیر تحریم ها بر تصمیم گیری اخیر وزارت نفت این خبرگزاری دلیل این تصمیم را این گونه بیان کرد که شماری از شرکت های بزرگ جهانی یا از همکاری با ایران دست کشیده اند و یا خواهان قطع همکاری های خود با این کشور هستند. ایران، دومین دارنده بزرگ ذخایر گاز طبیعی در جهان است که سازمان ملل در ماه ژوئن سال جاری، قطعنامه جدیدی علیه برنامه جنجال برانگیز این کشور به تصویب رساند. از نگاه یک رسانه خارجی

به دنبال تصویب تازه ترین دور تحریم های سازمان ملل، آمریکا و اتحادیه اروپا با اعمال تحریم های یکجانبه و با هدف قرار دادن بخش انرژی ایران، این کشور را تحت فشارهای بیشتری گذاشتند. توسعه پروژه پارس جنوبی که نزدیک به 8 درصد از ذخایر گاز جهان را در خود جای داده، مدتی است به تأخیر افتاده است که عدم امکان دستیابی به فناوری ها و سرمایه گذاری های لازم از عمده دلایل آن عنوان شده است.این در حالی است که مقامات ایرانی ادعا می کنند شرکت های داخلی می توانند جایگزین شرکت های خارجی شوند. از نگاه یک رسانه خارجی

باتوجه به اینکه تمام کشورها رو به جهانی شدن می روند و مرزهای فیزیکی تأثیری در ارتباط ملل ندارد، کشورها به راحتی به علوم و فنون یکدیگر دست می یابندو این به توسعه آنها و گسترش فناوری کمک می کند. بطور مثال نشر یک مقاله یا ابداع و اختراع یک فناوری در جهان گسترده شده و اجازه می دهد که با استفاده و توسعه آن، دسترسی به مرحله بعدی و پیشرفت فناوری آسان شود.

حذف شدن از این دایره به سبب تحریم موجب عدم دسترسی آسان به فناوری های روز دنیا و به تعبیری عقب ماندن از جهانی شدن می باشد. باتوجه به ابعاد و زمینه های تحریم، این روند تأثیرات مختلفی در هر حوزه دارد. بطور مثال حذف امکان دسترسی به برخی سایتهای علمی موجب به تأخیر افتادن ویا عدم دسترسی به این حوزه می شود که ممکن است عکس العمل های مختلفی ایجاد کند: تلاش برای دسترسی به آن از طریقی دیگر تلاش برای خوداکتفایی در دسترسی به آن منصرف شدن از دستیابی به آن

تحقق یا عدم تحقق چشم انداز کنسرسیومی از شرکت های بیمه برای ارایه خدمتی تحت عنوان بیمه "پی اند آی" شکل گرفته است. مدیرعامل کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران گزارش داده که بسیاری از کشورها انجام این خدمت بیمه ای از سوی ایران را پذیرفته اند و مشکل کشتیرانی از بابت تحریم رفع شده است. بر این اساس، ایران چهاردهمین کشور در دنیا است که دارای خدمات بیمه ای "پی اند آی" را دارد و به شرکتهایی که می خواهند از این تسهیلات استفاده کنند، خوشامد می گوید.

تحريم تهدید به سمت بحران ادبيات تحريم همواره از بحث انگيزترين و غيرقطعي ترين سوژه های حساس در روابط بين الملل بوده است. امروزه تحريم به ويژه گونه هاي اقتصادي به شكلي گسترش پيدا كرده كه كارشناسان ومحققان عرصه روابط بين الملل از اپيدمي تحريمها (Sanction Epidemic) و جنون تحريم ها (Sanction Frenzy) صحبت مي كنند. تحریم ها در مورد ایران، به تدریج به فرصت استثنایی برای اصلاح مقررات تجارت خارجی تبدیل خواهد شد. وزیر بازرگانی در تشریح آخرین اقدامات دولت برای دور زدن تحریم ها گفت:مقررات تجاری کشور اصلاح و ساده سازی می شود.

لزوم ساماندهی دادگاه و نمایشگاه دادگاههای ویژه ای در کشور باید تشکیل شود که در آن، تمامی افرادی که به خاطر تحریم دچار مشکل شده اند، در این دادگاه ها شکایت کنند تا در آینده نیز بتوان به خسارات آنها رسیدگی کرد. بعد از تحریم باید نمایشگاه های متفاوتی برگزار شود تاشرکت های خارجی در نمایشگاه ها حضور پیدا کنند و مشتاق به همکاری با ایران بشوند. در 6 ماه نخست امسال 1875 شرکت خارجی در نمایشگاه های ایران حضور داشتند که اغلب شرکتها نیز از کشورهای تحریم کننده بودند.

جلوگیری از انزوا رفت و آمدهای سیاسی متعدد در کشور نشان از محبوبیت ایران دارد، و باید به این رفت وآمدها توجه کرد تا ازهدف تحریم، که همان انزوای کشور بوده جلوگیری شود. دولت به هیچ وجه نباید اجازه دهد که تجار و صادرکنندگان احساس تنهایی کنند یا به دلیل بروز مشکلات دچار خسارت شوند. پیشنهادات مصوبه ای که خسارت صادرکنندگان را جبران کند باید ارایه شود تا نگرانی تجاراز بین برود.

ما می توانیم از اقتصاد متکی به نفت و توسعه صادرات غیرنفتی با تکیه بر اصل "ما می توانیم ” باید از توان خدادادی کشور استفاده کرد, ابتکارات جدیدداشت که در حوزه تجارت خارجی جواب دهد, باور به عدالت گستری در تمامی بخش های اقتصادی، باور دولت به تعامل دو سویه با بخش خصوصی، واگذاری و پذیرش رقابت مداری به جای یارانه مداری و خروج از بحران نیزباید سرلوحه کار قرار داده شود.

ترکیب ذخایر ملی با ریسک کلی ایجاد نهادهای شبه بانکی و تاسیس بانکهای جدید و نیز عرضه اوراق مشارکت ارزی از دیگر اقدامات صحیح دولت در این زمینه بوده است. دولت باید تا جایی که ممکن بوده است تولیدات داخل را افزایش دهد.

آثار تحریم بر هدفمندی یارانه‌ها رییس شورای رقابت: این قطعنامه امنیت اقتصادی حمل و نقل و صنعت ایران را به شدت با مشکل مواجه می‌کند و هزینه مبادلات در تمام سطوح برای کشورمان به شدت رشد پیدا می‌کند و این مبادلات با مشکل رو‌به‌رو می‌شود. گشایش اعتبار ایران در کشورهای دیگر به شدت دچار اختلال خواهد شد و صنعت و انرژی ایران هم از این تحریم‌ها بی‌نصیب نخواهد ماند. بدون شک این قطعنامه آثار منفی بزرگی بر روند اجرای آزاد‌سازی قیمت‌ها می‌گذارد. شاید اثر این تحریم‌ها آن گونه نباشد که ایران ناچار به تن دادن به خواسته‌های آنها شود، اما این نوع برخوردها ارتباط کمی با مسایل اتمی ایران دارد و این فقط بهانه است.

شاید تحریم‌ها به داد تولید برسند حسین راغفر، استاد اقتصاد دانشگاه الزهرا: این قطعنامه ریسک سرمایه‌گذاری را برای اقتصاد ایران سنگین‌تر می‌کند. رکود بیشتر، تورم بالاتر و نرخ رشد اقتصادی تا حد صفر از عواقب این قطعنامه خواهد بود. البته شاید این تحریم‌ها به داد تولید ایران برسند! شاید بتوانیم از این جهت خوشحال باشیم که گرچه مسئولان داخلی به فکر تولید داخلی نبودند و به واردات بیش از حد روی آوردند، اما با وجود این تحریم‌ها واردات به ایران کاهش پیدا می‌کند و ایران باید به فکر تولید داخلی باشد. 

وضعيت ايران در جدول شاخص هاي وزني رتبه در خاورمیانه تغيير رشد در خاورميانه رتبه در جهان تغيير رشد در جهان KEI 13 2+ 98 1- KI 11 3+ 82 14+ انگیزش های اقتصادی 18 3- 141 19- نوآوری 9 8+ 76 38+ آموزش 4- 8- ICT 8 4+ 63 12+

وضعيت ايران در جدول شاخص ها بدون اعمال وزن رتبه در خاورمیانه میزان رشد در خاورميانه رتبه در جهان میزان رشد درجهان KEI 13 2+ 88 9+ KI 9 3+ 70 17+ انگیزش های اقتصادی 18 3- 141 19- نوآوری 3 8+ 50 35+ آموزش 4- 98 8- ICT 8 4+ 63 12+

کشورهای تحریم کننده واثرات تحریم در رأس آنها ایالات متحده فرانسه، انگلیس و آلمان بدلیل عمده ی حفاظت از منافع اسرائیل سرمایه های منجمد شده برخی سازمانهای ایرانی سازمان انرژی اتمی ایران کارخانه انرژی مصباح کارخانه پارس تراش فرایند تکنیک

برخی از ویژگی های مدیران شایسته عملگرا بودن تطبیق پذیری یادگیری کاربردی تفویض مسئولیت سرپرستی همکاری نوآوری مدیریت تعارض

گفت و گو با سفير كوبا در تهران ● كوبا نزديك به نيم قرن است كه در تحريم به سر مي‌برد. چطور اين تحريم‌ها مانع از پيشرفت كوبا نشده؟ يك حس وطن دوستي و آزادي‌خواهي در ملت كوبا وجود دارد كه به هيچ كس اجازه گرفتن اين استقلال را نمي‌دهد. همين حس بوده كه بر مشكلات موجود غلبه كرده. يكي از فوايد تحريم كوبا اين بوده كه خودمان مجبور به تحقيق شده‌ايم. اين به پيشرفت كوبا كمك بسياري كرده است. در كوبا كارخانه‌هاي بسياري وجود دارد كه جوانان شاغل در آن نوآوري مي‌كنند و عليرغم تحريم‌هاي مختلف همچنان به پيشرفت خودشان ادامه مي‌دهند. جوهره اصلي كوبا، مردم كوبا

یک نگاه جدی دراز مدت غرب باید بداند که دست یابی به چرخه ی کامل هسته ای نتیجه ی همین تحریم هاست.خودکفایی در صنایع نفت و پتروشیمی نتیجه ی این تحریمهاست. حرکت ایران در علوم فضایی نتیجه ی این تحریم هاست. البته مسئولین نباید از تحریمها استقبال کنند چون شاید نتیجه ی آن خودکفایی باشد ولی حرکت را کند می کند. برای کم اثرتر کردن این تحریم ها باید برنامه ریزی داشت. عوامل نارضایتی مردم را باید شناخت و موجبات رضایتشان را فراهم کرد.ناکارامدی سیستم های اداری را باید بهبود داد. قوه ی قضائیه باید ساختاری چابکتر و شفافتر داشته باشد. مبارزه با فساد را علنی و بی رودربایستی و با قدرت پیش برد. فرهنگ مدیریتی پشت میز را به فرهنگ مدیر پاسخگو و نوکر و خدمتگزار تبدیل کرد.

ارزيابي ميزان اثر گذاري تحريم ها تحريم هاي ذکر شده در قطعنامه بيشتر مربوط به فعاليت هاي دفاعي، موشکي و هسته اي ايران است. اين موارد بيشتر مربوط به توسعه علمي و فناورانه ايران مي شود و بخش زيادي از آن به مسائل اقتصادي و معيشتي مردم برنمي گردد. تحريم هاي جديد ( اعم از موارد اعلام شده در قطعنامه و موارد فراتر از آن) به حوزه نفت و انرژي برمي گردد. شرکت هاي اروپايي و ژاپني در صورت عملياتي نمودن تحريم در قبال ايران، مي توان از کشورهاي جايگزين براي فعاليت در حوزه انرژي ايران بهره برد.

ارزيابي ميزان اثر گذاري تحريم ها تحريم واردات بنزين يکي از موارد حساس تحريم هاي جديد است. جمهوري اسلامي چند راهکار براي مقابله با اين مورد دارد. افزايش توان بومي در توليد بنزين ، واردات بنزين از کشورهاي غير اروپايي و ... خنثي کردن تحريم در مورد کشتيراني ايران با اقداماتي نظير تغيير نام کشتي‌ها، استفاده از پرچم کشورهاي مختلف، تغيير مالکان کشتي و مديران آنها، تحريم‌هاي وضع شده را بي‌اثر يا کم اثر کرده است

تطبیق پذیری مدیر تطبیق پذیر خود را با تغییرات جدید به خوبی وقف داده و رفتار و روش های کاری خود را با توجه به اطلاعات جدید ، شرایط متغیر و موانع غیر قابل پیش بینی تغییر می دهد. یک مدیر تطبیق پذیر نگرشی مثبت به تغییر دارد و رفتارهای خود را مطابق با تغییرات تنظیم می کند .

تولید ناخالص داخلی سرانه در سال 2009 World Bank, WDI, 2010 ( بر اساس نرخ دلار سال 2000)

ارزش صادرات فناوری رده بالا بر اساس یکصدهزار دلار در سال 2007 ایران -  عراق 49871 اسرائیل 3088348000 اردون 38158261 کویت 9329901 مصر 4882908 امارت 44528099 عربستان 120915765 سوریه 50856888 ترکیه 1772532065 یمن 709025 لبنان 3769000 World Bank, WDI, 2010

تعداد مقالات مجلات علمی و فنی در سال 2007 یکصد هزار World Bank, WDI, 2010

جايگاه ايران در شاخص‌هاي دانش (10 كشور برتر) جايگاه ايران در شاخص‌هاي دانش (10 كشور برتر) رتبه نام كشور شاخص اقتصاد دانش شاخص دانش مشوق‌هاي اقتصادی و رژیم سازمانی سيستم نوآوري آموزش و منابع انساني فناوري اطلاعات و ارتباطات 1 دانمارك 9.52 9.49 9.61 9.78 9.21 2 سوئد 9.51 9.57 9.33 9.76 9.29 9.66 3 فنلاند 9.37 9.39 9.31 9.67 9.77 8.73 4 هلند 9.35 9.22 9.45 5 نروژ 9.25 9.47 9.06 9.6 9.1 6 كانادا 9.17 9.08 9.44 9.26 8.54 7 بريتانيا 9.24 8.49 8 ايرلند 9.05 8.98 9.14 8.71 9 آمريكا 9.02 9.04 8.74 8.83 10 سويس 9.01 9.09 8.79 9.9 7.68 9.68 98 ايران 3.75 4.67 0.99 4.56 3.8 5.65 World Bank, KAM 2009

جايگاه ايران در شاخص‌هاي دانش در منطقه رتبه نام كشور شاخص اقتصاد دانش شاخص دانش مشوق‌هاي اقتصادی و رژیم سازمانی سيستم نوآوري آموزش و منابع انساني فناوري اطلاعات و ارتباطات 1 اسرائيل 8.01 7.93 8.24 9.4 6.86 7.54 2 مالتا 7.58 7.18 8.78 7.95 5.86 7.74 3 قطر 6.73 6.63 7.05 6.45 5.37 8.06 4 امارات 6.72 6.75 6.69 4.9 8.59 5 بحرين 6.04 5.8 4.29 5.82 7.3 6 كويت 5.85 5.63 6.5 4.98 4.93 6.96 7 اردن 5.54 5.39 5.99 5.59 5.62 4.95 8 عمان 5.36 4.77 7.15 4.94 4.47 9 عربستان 5.31 5.1 5.94 3.97 4.89 6.43 10 لبنان 4.81 4.42 4.53 4.92 5.35 11 تونس 4.54 4.04 4.65 4.08 4.88 12 مصر 4.24 3.59 4.44 4.35 3.92 13 ايران 3.75 4.67 0.99 4.56 3.8 5.65 14 مراكش 3.54 3.35 4.12 3.72 1.95 4.37 15 الجزاير 3.22 3.57 2.18 3.66 3.46 16 سوريه 3.09 1.65 3.17 3.1 4.43 17 يمن 2.2 2.04 2.66 2.67 1.79 1.67 World Bank, KAM 2009

وضعیت ایران از منظر آمار توسعه فاوا اسرائيل جايگاه ايران در شاخص‌هاي توسعه فناوري اطلاعات و ارتباطات در منطقه ITU 2009 اسرائيل جايگاه ايران در شاخص‌هاي آمادگي الكترونيكي در منطقه EIU 2009

نقش جامعه علمی و صنعتی کشور در مقابله با تحریم ها وقتی یکی کشور همه منابع طبیعی مورد نیاز را داراست،ساکنین اودارای هوش فوق العاده هستند و جهان نیز جهان ارتباطات است و می توان مطالب علمی را به راحتی در اختیار داشت،تقریبا اساسی ترین کاری که برای عقب ماندگی این کشور می توان انجام داد حمله ایست به فرهنگ،باور ها و در راس همه آنها امید جوانان آن کشور. مشکلی که دانشجویان کشورخود باید در خود حل کنندعدم اعتقاد به توانایی های کشوراست.اگر نظام ایران هر نظامی باشد آنها برای پیشرفت خود و کشورخویش باید تلاش کنند نه اینکه بنشینند و با اینهمه تمدن و فزهنگ و منابع و هوش سرشار بگویند :آنها پیشرفته اند ما عقب مانده

آنها پیشرفته اند ما عقب مانده این جمله در دو انسان می تواند دو تاثیر متفاوت بگذارد،کدام بهتر است؟ 1.ما عقب مانده ایم،سیستم علمی پژوهشی کشورمان عقب افتاده است،پس برویم خارج هم کار کینم هم تحصیل که آنجا بهتر است 2.کشورمان عقب مانده است چون ما 200 سال خواب بودیم!غربی ها که الان داد پیشرفت میزدند تا 200 سال پیش به گرد پای ماهم نمیرسیدند،بنابرین باید سختی این عقب افتادگی را جبران کنیم و خودمان کاری کنیم که هر چه زودتر از آنها پیش بیافتیم و به جایگاه خودمان بازگردیم