PENGUBAH (TRANSFORMER) TEKNOLOGI MAKLUMAT DALAM PENDIDIKAN BBP10102 PENSYARAH : MISS YEE MEI HEONG

PENGENALAN KEPADA PENGUBAH Transformer (pengubah) adalah alat yang digunakan untuk menaikkan atau menurunkan voltan AU.  Terdapat dua jenis transformer iaitu transformer injak naik dan transformer injak turun.  Transformer injak naik adalah untuk meninggikan voltan AU yang dihasilkan oleh janakuasa hidroelektrik.   Seterusnya voltan AU yang tinggi dihantar keluar melalui talian penghantaran ke sistem Rangkaian Grid Nasional untuk diturunkan semula melalui transformer injak turun kepada voltan yang lebih rendah untuk diagihkan.

JENIS-JENIS PENGUBAH 1.       Pengubah Langkah Naik ( Step-Up Transformer ) 2.       Pengubah Langkah Turun ( Step-Down Transformer ) 3.       Pengubah Pemencilan 4.       Pengubah Auto 5.       Pengubah Arus

BAHAGIAN UTAMA PENGUBAH 1.       Teras 2.       Belitan Pengubah : Belitan primer , belitan sekunder 3.       Kontena / bekas

1.       Teras Berfungsi sebahgai pelengkap litar magnet bagi kedua-dua litar magnet yang dihasilkan oleh belitan gegelung ( jalan bagi pengaliran fluks berguna daripada belitan primer ke belitan sekunder ) Teras diperbuat daripada kepingan logam yang berlapis-lapis ( berlamina ) bagi mengurangkan kehilangan akibat arus pusar Terdapat empat bentuk teras yang utama iaitu bentuk teras tetingkap , bentuk kelompang , bentuk H dan jenis berry

2.       Belitan Berfungsi sebagai pengeluar kearuhan diri dan kearuhan saling Belitan in dibelitkan / dililitkan di atas teras Belitan primer disambungkan kepada bekalan dan belitan sekunder disambungkan ke beban Diantara bentuk belitan ialah bentuk silinder , belitan berasingan, belitan sepusat dan belitan berlapis

3.       Kontena/ Bekas Pengubah Berfungsi sebagai bekas penyimpan bahan penyejuk, sesendal sebagai penebat untuk mengeluarkan punca-punca belitan pengubah dari tangki.

PRINSIP KENDALIAN PENGUBAH a) Prinsip aruhan – Hukum Faraday  b) Fluks belitan primer memotong belitan sekunder (aruhan diri & aruhan saling) c) Sebarang perubahan fluks di belitan utama ( primer ) akan mempengaruhi belitan sekunder.

NISBAH PENGUBAH Voltan yang teraruh (V) adalah berkadar terus dengan bilangan belitan (N) tetapi berkadar songsang dengan nilai arus (I) 

KEHILANGAN PENGUBAH a) Kehilangan Kuasa (kuprum) b) Kehilangan Besi/Magnet  1. Kehilangan disebabkan oleh arus pusar 

2. Kehilangan disebabkan histerisis Kehilangan Pengubah 3 2. Kehilangan disebabkan histerisis Kehilangan Pengubah 3. Kehilangan disebabkan fluks bocor

JENIS UJIAN UNTUK MENGETAHUI KEHILANGAN YANG BERLAKU PADA PENGUBAH Ujian litar terbuka ( tanpa beban ).  - Untuk mengesan kehilangan yang berlaku semasa pengubah ini belum disambungkan ke beban.  - Ujian ini dapat menyukat kehilangan Besi / Histerisis.

2. Ujian litar pintas (ujian galangan) 2. Ujian litar pintas (ujian galangan)    - Ujian dijalankan untuk mengetahui kehilangan kuprum semasa berbeban penuh.

KECEKAPAN PENGUBAH  Nisbah di antara kuasa masukan dengan kuasa keluaran 

PENGATURAN VOLTAN PENGUBAH Pengaturan voltan ialah perubahan nilai voltan sekunder (Vs) semasa tidak berbeban kepada beban penuh dengan menganggapkan voltan utama adalah malar. 

SAMBUNGAN PENGUBAH Pengubah boleh disambungkan dalam pelbagai litar bagi menjalankan tugasnya, diantaranya ialah:  Sambungan selari   Sambungan 3 fasa dari bekalan 1 fasa Sambungan 3 fasa ( Bintang-bintang)  Sambungan 3 fasa ( Delta-delta)  Sambungan 3 fasa ( Bintang-Delta )  Sambungan Scott  Sambungan T  Sambungan Penggalak

1. Sambungan Pengubah Selari Pengubah diselarikan untuk : mendapatkan arus keluaran yang tinggi  Bekalan kepada pengguna tidak akan terputus sekiranya terdapat pengubah yang rosak

2. Sambungan 3 fasa dari bekalan 1 fasa Bekalan 3 Fasa Dari 3 Pengubah 1 Fasa Sambungan ini bertujuan untuk :  a) Mendapatkan bekalan 3 fasa

3. Sambungan Pengubah 1ø & 3ø (Y-Y) Pemindahan Kuasa 3ø Menggunakan 3 Pengubah 1 Fasa 

3.(a) Sambungan Pengubah 1ø & 3ø (Y-Y) Pemindahan Kuasa 3ø Menggunakan 1 Pengubah 3 Fasa

4. Sambungan Pengubah 1ø & 3ø (delta-delta) Pemindahan Kuasa 3ø Menggunakan 3 Pengubah 1 Fasa

4.(a) Sambungan Pengubah 1ø & 3ø (delta-delta) Pemindahan Kuasa 3ø Menggunakan 1 Pengubah 3ø 

5. Sambungan Pengubah 1ø & 3ø (delta-Y) Pemindahan Kuasa 3ø Menggunakan 3 Pengubah 1ø 

5.(a) Sambungan Pengubah 1ø & 3ø (delta-Y) Pemindahan Kuasa 3ø Menggunakan 1 Pengubah 3ø 

6. Sambungan Pengubah – Scott  Pemindahan Kuasa 3ø Kepada 2ø berasingan

7. Sambungan Pengubah - ‘T’ Pemindahan Kuasa 3ø Menggunakan 2 Pengubah 1ø atau 1 Pengubah 3ø

8.  Sambungan Penggalak Sambungan menggunakan pengubah 1ø untuk menaikkan voltan yang susut di talian penghantaran

PENYELARIAN PENGUBAH Syarat-syarat Penyelarian Pengubah  Untuk membuat penyelarian pengubah, kriteria berikut hendaklah sama bagi semua pengubah : i. Nilai voltan sekunder ii. Nisbah voltan primer dengan voltan sekunder  iii. Peratus galangan pengubah  iv.Jenis pengubah  v.Kekutuban betul 

JENIS-JENIS PENGUBAH Dua jenis pengubah yang biasa digunakan ialah: (a) Pengubah Auto (b) Pengubah Alat - Pengubah Upaya - Pengubah Arus

PENGUBAH AUTO   Pengubah yang mempunyai hanya 1 belitan.

Belitan utama belitan, teras dan kemagnetan dengan belitan sekunder (hanya kearuhan diri yang berlaku) Binaan pengubah auto :

Pengubah auto digunakan untuk : 1 . Bekalan pelbagai voltan

 2.          Penghantar voltan yang hampir mencapai uniti (penggalak)   Penghidup motor a.u 3 fasa

 4.          Pembekal voltan tinggi ke palam pencucuh enjin kereta 

Kebaikan & Keburukan Pengubah Auto Belitan ringkas  Kehilangan kuprum rendah (hanya 1 belitan gegelung)  Pemindahan voltan hampir uniti (kearuhan rendah)  Harga murah (belitan kuprum kurang)  Keburukan :  Kerosakan di bahagian sekunder mempengaruhi bahagian utama  Bahagian voltan rendah akan menjadi voltan tinggi sekiranya belitan sekunder terputus 

PENGUBAH ALATAN Pengubah alatan digunakan sebagai : Peranti nisbah yang membolehkan alat-alat pengukuran arus/voltan rendah bekerja  Peranti penebat bagi melindungi peralatan dan pengguna daripada bahaya voltan/arus yang tinggi  Jenis pengubah alatan :  Pengubah upaya                  - menyukat voltan tinggi menggunakan meter volt rendah  2.    Pengubah arus                   - menyukat arus tinggi menggunakan meter ampere rendah 

CARA-CARA MENYEJUKKAN PENGUBAH Pengubah perlu disejukkan bagi menjaga jangka hayat serta kecekapan kendalian pengubah  Cara menyejukkan pengubah    - Cara Sinaran    - Udara     - Minyak     - Air     - Bagas udara