TOPIK 3: Asas Sains Dalam Pendidikan Kesihatan HBHE1103 Pengenalan Pendidikan Kesihatan TOPIK 3: Asas Sains Dalam Pendidikan Kesihatan Disediakan oleh; ABDUL LATIF BIN AHMAD IPG KAMPUS TUN HUSSEIN ONN, BATU PAHAT, JOHOR

KEPENTINGAN ASAS SAINS DALAM PENDIDIKAN KESIHATAN Asas sains penting dlm Pend. Kes. kerana dpt bantu utk kenal pasti punca & menangani masalah2 berkaitan dgn kesihatan. Aspek biologi - bantu utk kenal pasti fungsi sistem biologi yg pengaruhi tahap kesihatan individu. Aspek sosiologi - bantu utk ketahui aspek2 sosial yg pengaruhi peranan & tg. laku kesihatan individu & masyarakat. Aspek psikologi - bantu utk fahami tg. laku individu bagi menangani masalah kesihatan. Aspek fisiologi - bantu utk fahami kesan & fungsi sistem2 organik tubuh terhadap kesihatan individu.

SISTEM RANGKA (Fungsi) Antara fungsi sistem rangka adalah: (a) Sokongan; - kerangka kpd tubuh,sokong tisu2 lembut, sediakan tempat lekatan otot rangka. (b) Perlindungan; - Organ dalaman dilindungi oleh rangka (c) Pergerakan; - menarik tulang dan menghasilkan pergerakan. (d) Penyimpanan Mineral; - menyimpan pelbagai mineral (kalsium, fosforus) yg bakal disalurkan ke bahagian-bahagian dlm tubuh. (e) Penyimpanan sel darah & penghasilan sel-sel; - sum-sum tulang hasilkan sel-sel darah (hemopoiesis). Sum-sum tulang juga bina & bentuk tulang. (f) Penyimpanan Tenaga; - Lipid dlm sum2 tulang (berwarna kuning) adalah sumber penting kpd tenaga kimia dalam tubuh.

SISTEM RANGKA (Kesan) Kecelaruan dan kegagalan sistem rangka akan menjejaskan kesihatan serta menyebabkan kecacatan kepada manusia: (a) Osteoporosis Kekurangan estrogens dalam tubuh. (b) Rikets - kekurangan vitamin D di kalangan kanak-kanak. - tulang kaki bengkok & badan bongkok. (c) Penyakit Paget’s - ketebalan & kelembutan tulang yg luar biasa (kepala dan pelvis) (d) Scoliosis kebengkokan tulang vertebral,(bhg. thoracic) (e) Kyphosis - kebongkokkan tulang verterbral. (f) Lordosis - kebengkokkan tulang verterbral (bhg. Lumbar)

SISTEM RANGKA (Pencegahan & Pemulihan) Bagi menangani masalah kecelaruan dan kegagalan fungsi sistem rangka ini, beberapa langkah pencegahan dan pemulihan boleh ilakukan.Antaranya ialah: (a) Terapi Penggantian Estrogen (b) Pengambilan Kalsium Tambahan. (c) Latihan Bebanan. (d) Rawatan Fisioterapi. (e) Berhenti daripada tabiat merokok.

SISTEM OTOT (Prinsip) Empat prinsip tersebut adalah: (a) Mudah terangsang - Berupaya utk mudah terangsang dan menerima rangsangan. (b) Penguncupan - berupaya utk memendek, memanjang atau menguncup. (c) Keregangan - berupaya utk meregang atau mengembang. (d) Elastik/Anjal - berupaya utk kembali semula kpd bentuk asal selepas berlakunya pengucupan atau keregangan otot.

SISTEM OTOT (Fungsi) Otot berfungsi untuk: (a) Pergerakan bantu menghasilkan pergerakan. (b) Mengekalkan postur atau bentuk - bantu tubuh utk kekalkan bentuk dan posisi tubuh. (c) Penghasilan haba - bantu tubuh utk hasilkan haba & kekalkan suhu tubuh yg normal.

SISTEM OTOT (Kesan) Antara kesan kecelaruan dan kegagalan fungsi sistem otot adalah: (a) Fibrosis pembentukan ketulan daging (fibrous) (b) Fibromyalgia - kesakitan, kelembutan, kekenyalan otot, (c) Distropi otot (Muscular Dystrophies) penyakit yang memusnahkan otot. (d) Myasthenia Gravis Myasthenia - fiber otot tak dpt menguncup. (e) Pengucupan Otot yang tidak normal - saraf tak dpt kawal kuncupan & regangan otot. (f) Lumpuh otot hilang fungsi utk menguncup dan meregang akibat daripada kerosakan saraf. *Senaman yang kerap dan berterusan membantu mencegah penyakit dan kecelaruan otot.

SISTEM INTEGUMENTARI (Fungsi) Mengawal suhu tubuh Perlindungan Penerimaan stimuli atau rangsangan Perkumuhan Sintesis Vitamin D Imuniti

SISTEM INTEGUMENTARI (Kesan) Kecelaruan dan kegagalan fungsi sistem ini akan menyebabkan: (a) Terbakar (b) Jerawat (c) Systemic Lupus Erythematosus - penyakit keradangan kulit di mana tubuh menyerang tisu-tisunya sendiri. (d) Psoriasis - sering berlaku pada tengkorak, siku, lutut, belakang tubuh dan punggung. (e) Ulcer Decubitus - berlaku tubuh mengalami tekanan yang terlalu lama pada sesuatu objek seperti katil dan balutan. (f) Kanser Kulit

SISTEM TENAGA Tiga jenis sistem tenaga iaitu: Sistem Phosphagen (ATP-PC) Sistem Asid Laktik Sistem Aerobik

SISTEM TENAGA Sistem Phosphagen (ATP-PCr) Sistem tenaga tubuh yg paling mudah. PCr – Phosphocreatine - sebatian tenaga yg kaya dgn phosphate. Disimpan dlm sel-sel otot dan bila dipecahkan akan menghasilkan jumlah tenaga yang banyak. Tenaga yg dihasilkan oleh PCr ini tidak digunakan secara langsung oleh sel-sel tubuh malah ia menghasilkan semula ATP (Adenosine Triphosphate) bagi mengekalkan bekalan tenaga relatif yang tetap. Tenaga yg dihasilkan daripada PCr ini diselenggarakan oleh enzim CK (Creatine Kinase) yg bertindak ke atas PCr bagi memecahkan P (Phosphate) drp creatine. Tenaga yg dihasilkan diguna pula terhadap P menjadi molekul ADP (Adenosine Diphosphate). SISTEM TENAGA

SISTEM TENAGA Sistem Tenaga Asid Laktik Sistem tenaga ini melibatkan pemecahan (lysis) glukos. Juga dikenali sebagai sistem Glikolitik kerana melibatkan proses Glikolisis di mana glukos dipecahkan oleh enzim yang khusus dikenalisebagai enzim glikolitik. Sistem tenaga ini mendominasikan bekalan tenaga tubuh di awal-awal senaman, latihan atau aktiviti yang intensif.

SISTEM TENAGA Sistem Tenaga Aerobik Sistem ini menggunakan oksigen dlm proses menjana tenaga. Sistem tenaga ini melibatkan tiga proses iaitu: Glikolisis Kitaran Krebs Rantaian Pengangkutan Elektron.

SISTEM TENAGA Glikolisis Memainkan peranan yg penting dlm penghasilan aerobik dan anaerobik ATP. Kehadiran oksigen dlm proses ini menentukan penghasilan asid piruvik dan asid piruvik ditukarkan menjadi Acetyl Conenzyme (Acetyl CoA) manakala tanpa kehadiran oksigen dlm proses ini menghasilkan asid laktik dan hanya 3 molikul ATP.

SISTEM TENAGA Kitaran Krebs Apabila acetyl CoA memasuki kitaran Krebs, siri reaksi kimia yg kompleks berlaku mengoksidasikan acetyl CoA Di akhir kitaran Krebs, 2 molikul ATP, oksigen (O2) dan karbon dioksida (Co2) dihasilkan. Karbon dioksida akan dikeluarkan daripada sel dan diangkut melalui darah ke paru-paru untuk dikeluarkan daripada tubuh.

SISTEM TENAGA Rantaian Pengangkutan Elektron Semasa glikolisis, (H2) dilepaskan sebagai glukos dan dimetaboliskan menjadi asid piruvik dan bercantum dengan dua koenzim, NAD (Nicotinamide Adenine Dinucleotide) dan FAD (Flavin Adenine Dinucleotide). Koenzim-koenzim ini membawa atom-atom hidrogen kpd rantaian pengangkutan elektron dan akan dipisahkan menjadi elektron dan proton. Pada akhir rantaian ini, H+ akan bercantum dgn (O2) bagi membentuk air (H2O) seterusnya menghalang keasidan. Elektronelektron yg dipisahkan drp H akan melalui siri reaksi rantaian pengangkutan elektron dan seterusnya menghasilkan tenaga utk phospholirasi ADP bagi menghasilkan ATP.

SISTEM TENAGA Sistem Tenaga Aerobik Glikolisis Kitaran Krebs Rantaian Pengangkutan Elektron.

SISTEM PENGHADAMAN Proses-proses yang terlibat dalam sistem penghadaman terdiri daripada: Pengambilan Makanan - proses mengambil makanan ke dalam tubuh (makan). Pergerakan Makanan proses perjalanan makanan di sepanjang saluran Gastrointestinal. Penghadaman - proses pemecahan makanan (mekanikal dan kimia) Penyerapan - Proses makanan yg dihadam diagihkan ke sel-sel lain dalam tubuh. Pencernaan - Proses di mana bahan-bahan yang tidak dapat dihadamkan dikeluarkan atau dibuang keluar daripada saluran Gastrointestinal.

SISTEM PENGHADAMAN Dua jenis penghadaman yang berlaku dalam sistem penghadaman iaitu; Penghadaman Kimia siri reaksi kimia yg memecahkan molekul karbohidrat, lipid dan protein yg kompleks yg dimakan kpd molekul-molekul yg lebih kecil. Penghadaman Mekanikal meliputi pelbagai pergerakan yg bantu penghadaman kimia. Makanan dihancurkan oleh gigi sebelum ianya dpt ditelan. Otot-otot perut dan usus kecil mencairkan makanan supaya ianya dpt bercampur dgn enzim-enzim sepenuhnya yg akan menghadamkan makanan tersebut.

SISTEM PENGHADAMAN Kesan kecelaruan dan kegagalan fungsi sistem penghadaman ini adalah; (a) Karies Gigi (b) Ulser Peptik (c) Appendicitis (d) Tumor (e) Hepatitis (i) Hepatitis A (ii) Hepatitis B (iii) Bukan A dan Bukan B (f) Batu Karang (g) Anorexia Nervosa

SISTEM DERIA, KOORDINASI DAN KESEIMBANGAN Ciri-ciri Sensasi terdiri daripada; (a) Projeksi Proses di mana otak merujuk Sensasi kpd titik atau tempat stimulasinya. (b) Adaptasi Pengurangan sensitiviti untuk meneruskan stimuli. (c) Lepas Keadaan di mana Sensasi meneruskan fungsinya walaupun selepas stimulus diubah. (d) Modaliti Merujuk kpd ciri2 khusus tiap Sensasi yg membezakannya drp jenis-jenis Sensasi yang lain. (cth, impuls dlm mata diterjemahkan oleh lobus ocicpital sbg penglihatan manakala impuls drp telinga diterjemahkan oleh lobus temporal sebagai pendengaran.

SISTEM DERIA, KOORDINASI DAN KESEIMBANGAN Jenis-jenis Deria Deria dikategorikan kepada 6 jenis. Jenis-jenis deria tersebut adalah; (a) Cutaneous (i) Sensasi Âcutaneous (ii) Reseptor cutaneous (b) Proprioceptive (c) Olfactory (d) Gustatory (e) Visual (f) Auditori dan keseimbangan

SISTEM PEMBIAKAN WANITA (a) Ovari (gonads) (i) Menghasilkan dan menyahkan oocytes (haid). (ii) Merembeskan hormon2 estrogen, progestron, inhibin dan relaxin. (iii) Menyimpan sel ovum. (b) Tiub Uterine atau Fallopian (i) Mengangkut ovum dari ovari ke uterus. (c) Uterus (i) Organ yang berfungsi untuk kitaran haid, penyuburan ovum dan perkembangan fetus semasa mengandung. (d) Vagina (i) Saluran utk pengaliran keluar haid, (ii) Berupaya utk meregang bagi menyempurnakan fungsinya.

SISTEM PEMBIAKAN WANITA (e) Vulva (i) Merupakan genital luaran wanita. (ii) Mengandungi mons pubis, labia majora, labia minora, clitoris, vestibule, vaginal, urithral orifices, paraurethral dan kelenjar vestibular. (f) Kelenjar Mammary (i) Terletak di otot pectoralis major. (ii) Berfungsi untuk merembeskan dan mengeluarkan susu.

SISTEM PEMBIAKAN LELAKI (a) Zakar (i) Terdiri daripada tisu span yang mempunyai daya boleh tegak. (b) Testikel (i) Kelenjar seksual yang terdapat dalam saku berkedut yang dipanggil skrotum. (ii) mengandungi beratus ribu copeng yg menghasilkan sperma. (iii) Punyai peranan yang sama dgn ovari perempuan kerana kedua-dua organ ini menghasilkan sel pembiakan. (iv) Skrotum mengawal suhu testikel.

SISTEM PEMBIAKAN LELAKI Peranan Hormon Testosteron, androgen dan sel sperma (i) Fungsi utama testikal ialah penghasilan hormon lelaki (androgen) yg bertanggungjawab terhadap perkembangan fizikal dan merangsang tingkahlaku seksual lelaki. (ii) Androgen utama yg dihasilkan adalah testosteron. Rangsangan drp kelenjar pituitari menyebabkan perkembangan testosteron, hormon seks lelaki yg menggalakkan penghasilan sperma. (iii) Sperma dihasilkan melalui tiub epididimis. Sperma yg matang keluar drp epididimis melalui vas deferens dan menuju ke vesikal seminal. Vesikal seminal ialah struktur bersaku kecil yg tersambung dengan duktus ejakulasi.

UMUR KEMATANGAN (a) Umur Biologikal Merujuk kpd umur relatif atau keadaan sistem atau organ tubuh seseorang individu. Ianya adalah tahap fungsi fisiologikal individu berbanding individu lain yg sebaya dengannya. (b) Umur Psikologikal Merujuk kpd keupayaan adaptasi dan kesedaran individu terhadap kebolehannya. Pengalaman hidup membantu individu utk menghadapi dan menangani cabaran hidup. (c) Umur Sosial Merujuk kpd tabiat dan peranan individu terhadap kehendak sosial. Individu dlm tahap umur tertentu berkongsi minat, pendapat dan ideologi yg sama.

UMUR KEMATANGAN (d) Umur Kronologikal Merujuk kpd jangka hayat umur seseorang individu telah hidup sejak ia dilahirkan. Sering digunakan bagi menentukan kelayakan seseorang individu utk urusan-urusan rasmi dan formal. (d) Umur (Functional) Merujuk kpd cara mana individu berfungsi berbanding dgn orang lain yg sebaya dengannya.

PROSES KEMATANGAN Proses kematangan umur melibatkan dua aspek iaitu: (a) Aspek Fisiologi Aspek fisiologi adalah perubahan fisiologi yang wujud di dalam tubuh individu sebagai natijah daripada proses ketuaan. (b) Aspek Kognitif Aspek Kognitif adalah perubahan yang wujud berkaitan kecerdasan, daya ingatan dan kefahaman individu.

SEKIAN, TERIMA KASIH