Unit Belanjawan Dan Tatacara Kewangan Program Kewangan Eksekutif SISTEM BELANJAWAN DIUBAHSUAI / KAWALAN DALAM & INTEGRITI DALAM PENGURUSAN KEWANGAN Oleh: KAMARUDDIN ZAINAL Unit Belanjawan Dan Tatacara Kewangan Program Kewangan Eksekutif INTAN, Bukit Kiara 03-20847665 / 016-3964762

Sistem Belanjawan ialah… Pengurusan kewangan sesebuah organisasi untuk sesuatu tempoh masa hadapan (biasanya setahun) bagi mencapai objektif yang dirancangkan Sektor Awam a) Belanjawan Mengurus b) Belanjawan Pembangunan

Objektif MBS Pengagihan sumber yang lebih baik & teratur Meningkatkan kemajuan pelaksanaan SBPP Meningkatkan akauntabiliti para pengurus Objektif MBS Membantu pengurus program meningkatkan prestasi

Prinsip Pengurusan Bajet Legaliti Memperolehi (Obtain) Kecekapan (Efficiency) Keberkesanan (Effectiveness) Akauntabiliti Mengawal Mengurus Ekonomi Authoriti (Penurunan Kuasa)

Model Input-Output (Program/Aktiviti) Bajet Prestasi (Performance Budgeting) Model Input-Output (Program/Aktiviti) 1. Penentuan Keutamaan (ABM 2) -Objektif -Pelanggan -Analisis Keperluan/Dasar Efficiency 2. Sumber-sumber (ABM 2) 3. Spesifikasi Output (ABM 2) Masalah Objektif Input Proses Output Impak Effectiveness 4. Penujuk Impak (ABM 2) 5. Penilaian Program (ABM 2) Perjanjian Program

1. Penentuan Keutamaan a) Penentuan objektif Apa yang hendak dicapai, berorientasi impak, spesifik & boleh diukur b) Mengenalpasti masalah/keperluan Apa masalah/keperluan pelanggan, luasnya & sebab-sebab masalah/ keperluan? c) Perancangan strategik - Tahun belanjawan pertama,kedua, jangka pendik (<5 tahun) & jangka panjang (>5 tahun) Perjanjian Program

1. Penentuan Keutamaan (2006-07) Analisis Bajet Gender 1. Kesan perbezaan lelaki & perempuan dalam perancangan Program & Aktiviti 2. Isu-isu gender yang berkaitan dgn Objektif, Analisis Keperluan, Pelanggan, Fungsi & Pelan Penilaian Program 3. Data Spesifikasi Output & Petunjuk Impak mengikut pecahan gender di mana sesuai Kementerian printis wajib guna analisis bajet gender Kementerian lain digalakkan

2. Sumber-Sumber (Peruntukan) Belanjawan Mengurus Dasar Sedia Ada Dasar Baru One-Off = +

1. Dasar Sedia Ada Program-program yang diluluskan dalam bentuk perundangan, kelulusan Kabinet, Menteri atau perbendaharaan, atau lain-lain pihak berkuasa yang setaraf. Pengertian tersebut juga meliputi pelaksanaan operasi bagi setiap program dan aktiviti. DASAR SEDIA ADA: Program-program yang diluluskan dalam bentuk perundangan, kelulusan Kabinet, Menteri atau Perbendaharaan, atau lain-lain pihak berkuasa yang setaraf. Pengertian tersebut juga meliputi pelaksanaan operasi bagi setiap program dan aktiviti. Adalah ditegaskan bahawa hanya program-program yang telah ditentukan skop, bidang dan jumlah nilainya sahaja yang dianggap sebagai dasar yang sedia ada. Sekiranya ada pertambahan atau pengluasan kepada skop yang telah diluluskan (yang melebihi threshold) ini adalah dianggap sebagai dasar baru.

Batas Perbelanjaan (Expenditure Target) Satu jumlah peruntukan wang yang ditetapkan di peringkat permulaan proses belanjawan tahunan sebagai peruntukan bagi sesuatu agensi yang tidak boleh dilampaui di dalam mengemukakan anggaran perbelanjaan bagi dasar-dasar yang sedia ada untuk sesuatu tahun.

= + - Batas Perbelanjaan (Expenditure Target) Dasar Sedia Ada 2005 (Formula Tahun 2006) Dasar Sedia Ada 2005 + Dasar Baru 2005 - Peruntukan Aset 2% Kenaikan untuk Emolumen (OA 10000) 2005 - = Dasar Baru 2004 yang tidak dilaksanakan Nota: Tidak termasuk peruntukan badan berkanun dalam DSA & DB kementerian/jabatan

Faedah Batas Perbelanjaan Menyelaras konflik mikro-makro Tiada “Poke Game”& pemeriksaan mikro oleh Pebendaharaan Meningkatkan disiplin kewangan Belanjawan berasaskan “top-down” bagi menentukan keutamaan

2. Dasar Baru Program/Aktiviti baru yang memerlukan perbelanjaan berulang Dasar/Program/Aktiviti baru Peruntukan tambahan diberi selain batas perbelanjaan Tambahan, Perluasan, Sambungan & Pengurangan Dasar Sedia Ada

3. One- Off Suatu perbelanjaan yang tidak berulang 2. Tiada keseinabungan peruntukan dari tahun pertama ke tahun seterusnya

Suatu nilai yang ditetapkan oleh Perbendaharaan bagi sesuatu agensi yang mana nilai ini digunakan sebagai ukuran untuk menentukan jumlah peruntukan tambahan yang wajar dilakukan oleh Perbendaharaan di dalam menimbangkan sesuatu cadangan Dasar Baru /‘One-off’

Contoh Perkiraan Paras threshold RM500,000 Nilai Dasar Baru / ‘One-Off” RM600,000 Peruntukan tambahan yang diberi ialah RM100,000

Penjimatan Diperolehi melalui kajian semula Program/Aktiviti bagi menentukan: Kesesuaian Aktiviti dalam keadaan semasa Tahap pencapaian keperluan Pengecilan Program/Aktiviti Penggantian Program/ Aktiviti Pemansuhan Program/ Aktiviti Penjimatan

Cadangan Penjimatan … ialah penjimatan dari pengubahsuaian dasar/ tamatnya sesuatu dasar a) Cadangan Penjimatan Dari Agensi Agensi dibenarkan menggunakan penjimatkan setakat threshold bagi membiayai Program/Aktiviti baru b) Cadangan Penjimatan Dari Perbendaharaan Agensi akan kehilangan kesemua penjimatan yang dicadangkan

- = Jumlah Peruntukan + Batas Perbelanjaan Dasar Baru / One-Off Penjimatan

3. Proses Program / Aktiviti … Struktur Program & Aktiviti Legality diluluskan oleh Jemaah Menteri, Jawatankuasa Kabinet /Perbendaharaan untuk dilaksanakan. Belanjawan Mengurus Struktur Program & Aktiviti Program Legality Authority Akauntability Aktiviti PTJ Pusat Kos

3. Proses : Prinsip MBS 1. ‘Let Managers manage’ Kuasa membuat keputusan diberikan seberapa pratikal yang boleh kepada pegawai bawahan (empowerment) - Pusat Tanggungjawab Akauntibiliti Pegawai yang diberi kuasa membuat keputusan hendaklah “accountable”

4. Prestasi: Varian Petunjuk Prestasi Fungsi 1 Fungsi 2 Kualiti Kuantiti Masa Kos Fungsi 2 Tahun 2004 Tahun 2005 Tahun 2006 Tahun 2007 Setuju Capai Varian Setuju Varian Setuju Varian Setuju Varian

4. Prestasi Perjanjian Program Tahap varian yang diiktiraf Satu tahap yang dipersetujui untuk sesuatu petunjuk prestasi yang mana sesebuah agensi tidak perlu mengemukakan laporan pengecualian Perjanjian Program

LAPORAN PENGECUALIAN Penjelasan yang disediakan oleh agensi kerana tahap prestasi sesuatu Program/Aktiviti tidak menepati tahap varian yang dipersetujui dalam Perjanjian Program Dikemukakan kepada Perbendaharaan sebelum 15 Mac tahun berikutnya

4. Prestasi Laporan Perbelanjaan Suku Tahun (Lampiran A1, PP 8/02) Dikemukakan kepada Perbendaharaan Perkara-perkara yang diluputi: Prestasi perbelanjaan Cara penyelesaian Ulasan agensi

5. Prestasi : Penunjuk Impak Petunjuk Impak Objektif 1 a) b) Objektif 2 Pencapaian Anggaran Unjuran Unjuran Sebenar Pencapaian Pencapaian Pencapaian Tahun 2004 Tahun 2005 Tahun 2006 Tahun 2007

6. Program Penilaian Mengadakan penilaian secara mendalam atas sesuatu Program atau Aktiviti Penilaian hendaklah dijalankan sekurang-kurangnya sekali dalam 5 tahun Laporan penilaian digunakan untuk pertimbangan dasar-dasar baru

Rancangan Program Penilaian Nama Program/Aktiviti Tahun bermula Program/Aktiviti Tahun terakhir penilaian dibuat Tahun penilaian akan datang Isu-isu dinilai Methodologi

7. Perjanjian Program Perjanjian Program Suatu persetujuan antara agensi dengan Perbendaharaan mengenai input yang akan digunakan, output yang akan dihasilkan dan impak yang akan dicapai untuk setiap aktiviti yang dirancang. Perjanjian Program

Format Perjanjian Program 1. Maksud Bekalan 9. Analisis Keperluan Dasar 2. Agensi 10. Fungsi-Fungsi 3. Program 11. Sumber-Sumber 4. Kod Program 12. Spesifikasi Output 5. Aktiviti 13. Petunjuk Impak 6. Punca Kuasa 14. Rancangan Penilaian 7. Objektif Program 8. Pelanggan 15. Tandatangan Pegawai Pegawal & Ketua Program

Faedah MBS A. Perbendaharaan Memudahkan penentuan prioriti Program & Aktiviti dalam cadangan belanjawan Tumpuan kepada perkara-perkara dasar, pengubahsuaian dan penjimatan Menentingkan prestasi Program dan pengurus lebih bertanggungjawab Tiada permainan “Poker”

Faedah MBS B. Kementerian, Jabatan & Badan Berkanun Menjadikan dokumen belanjawan sebagai perancangan strategik Peranan pengurus diutamakan selaras dengan “let managers manage” Penentuan prioriti-proriti pelaksanaan Tumpuan kepada pencapaian dasar dan penilaian program

Faedah MBS C. Peringkat Operasi Penyediaan belanjawan dipermudahkan Perjanjian Program digunakan sebagai alat pengurusan Membuat keputusan diperingkat operasi Tingkat motivasi dalam mencapai output yang ditetapkan

KAWALAN DALAMAN

MAKSUD KAWALAN? SATU PROSES UNTUK MEMANTAU AKTIVITI KEWANGAN DAN BUKAN KEWANGAN SUPAYA DAPAT MENENTUKAN PENCAPAIAN OBJEKTIF (OUTPUT) SERTA MEMBETULKAN SEBARANG SELISIHAN (DEVIATIONS).

SIAPA YANG BERTANGGUNGJAWAB??? Tanggungjawab untuk mewujud dan menyelenggarakan Sistem Kawalan Dalaman yang baik dan berkesan adalah terletak dibawah kuasa pengurusan masing-masing.

OBJEKTIF KAWALAN DALAMAN Kepatuhan Dasar, Peraturan dan Undang-undang. Menghalang kesilapan, penipuan, pembaziran dan penyelewengan Mewujudkan Akauntabiliti Dan Menyediakan maklumat kewangan dan bukan kewangan yang sah, relevan dan berguna kepada pengurusan Menentukan ketepatan dan kesempurnaan rekod, daftar, Buku Jernal dan Lejar Perakaunan dan Kewangan Menjamin Keselamatan Aset Hak Milik Kerajaan

KEPENTINGAN KAWALAN DALAMAN Sistem Kawalan Dalaman yang baik dapat dedahkan kesilapan dan penipuan dengan sendirinya. Juruaudit bergantung kepada sistem kawalan dalaman bagi membolehkan dia menerangkan kedudukan sebenar dan wajar tentang hasil operasi sesebuah organisasi. Jika ujian keatas kawalan dalaman didapati baik maka sistem ini boleh dipercayai berjalan dengan berkesan setiap masa dan juruaudit tidak perlu memeriksa dengan terperinci. Keadaan sistem kawalan menentukan skop kerja audit yang akan dijalankan.

ELEMEN KAWALAN DALAMAN STRUKTUR ORGANISASI PERSONEL PROSES KERJA PENYELENGGARAAN AKAUN SISTEM BERKOMPUTER UNIT AUDIT DALAM KESELAMATAN FIZIKAL

KLASIFIKASI KAWALAN DALAMAN KAWALAN PENTADBIRAN – Meliputi perancangan organisasi serta tatacara dan juga rekod-rekod yang berkaitan dengan proses membuat keputusan yang membawa kepada kelulusan aktiviti/urusniaga oleh pihak pengurusan yang secara langsung dihubungkan dengan tanggungjawab untuk mencapai objektif organisasi KAWALAN PERAKAUNAN – Meliputi perancangan organisasi serta tatacara dan juga rekod-rekod yang berkaitan dengan penjagaan keselamatan aset dan kebolehpercayaan rekod-rekod kewangan.

JENIS-JENIS KAWALAN DALAMAN KAWALAN PENCEGAHAN – cth: polisi & garispanduan, pengasingan tugas KAWALAN PEMBETULAN – cth: laporan penilaian & semakan KAWALAN PENGESANAN – cth: penyata penyesuaian

BATAS KEBERKESANAN SISTEM KAWALAN Kesilapan manusia akibat kecuaian atau silap pertimbangan Pakatan dalaman & luaran Penyalahgunaan kuasa Keadaan luar biasa

INTEGRITI DALAM PENGURUSAN KEWANGAN

Berasal daripada perkataan Latin “INTEGRITAS” ‘tidak terjejas (unaffected), kukuh (intact), benar (upright), boleh diharapkan (reliable)

Kualiti unggul yang wujud secara keseluruhan pada individu dan organisasi (PELAN INTEGRITI NASIONAL, 2004) Glosari Integriti: Perihal sifat individu dan organisasi yang sempurna berteraskan nilai murni seperti jujur, benar, amanah, bertanggungjawab, telus, cekap, dan bijaksana. konsep

JUJUR SEBAGAI INDIVIDU/PEKERJA SECARA PRINSIPNYA... JUJUR SEBAGAI INDIVIDU/PEKERJA Jujur dalam membuat tuntutan elaun lebih masa, perbatuan, hotel & waktu kerja Jujur dalam menggunakan kemudahan peralatan, mesin & kemudahan pejabat 46

kerja & penerimaan barang / perkhidmatan Jujur dalam membuat perakuan siap kerja & penerimaan barang / perkhidmatan Jujur dalam membelanjakan wang Kerajaan Jujur dalam mengakaunkan semua hasil, terimaan/perbelanjaan 47

INTEGRITI PENJAWAT AWAM “…melaksanakan amanah dan kuasa yang diberi untuk kepentingan umum. Tidak salahguna untuk kepentingan diri. Beri keutamaan kepada kepentingan awam bila berlaku konflik.” (Pelan Integriti Nasional, m.s.18)  "In whatever the situation, civil servants shall act fairly and impartially, with integrity and always in the interest of the public." (Tan Sri Mohd Sidek Bin Hj. Hassan, KSN)

Peluang Sifat Tamak Rasa Kecewa Rasa Malas Mata Duitan Hutang GODAAN

Corruption Perception Index (CPI) Malaysia 2003 - 2008 TAHUN KEDUDUKAN BIL. NEGARA DIKAJI MATA 2003 37 133 5.2 2004 39 145 5.0 2005 158 5.1 2006 44 163 2007 43 179 2008 47 180  Transparency International 50

ISU-ISU INTEGRITI Rasuah (terima/beri; tuntutan/dokumen palsu; jawatan/kedudukan) Salah Guna Kuasa Penyelewengan Aduan mengenai perkhidmatan awam Pengurusan kewangan lemah

RASUAH “Peranan sektor awam amat penting kerana dalam banyak hal, kita menjadi pemangkin untuk mempercepatkan proses pembangunan negara”

“mengingatkan Pegawai Kerajaan supaya sentiasa menjaga imej diri dan organisasi demi keutuhan pengurusan bagi mengelakkan gejala rasuah dan penyalahgunaan kuasa” PENYALAH GUNAAN KUASA

6 pegawai Kementerian Belia & Sukan didakwa oleh BPR pada 23 Oktober 2007 kerana melakukan penyelewengan dana awam berikutan pembelian 13 peralatan & kelengkapan bagi Institut Kemahiran Belia Negara (IKBN) pada kadar melebihi harga pasaran hingga kerajaan terpaksa menanggung kerugian RM8.39 juta.

“apa sekalipun sistem dan prosedur yang digunakan atau bagaimana canggih pun semuanya disusun, faktor manusia terutama sikap tetap jadi penentu utama” BUDAYA KERJA

PERBELANJAAN MENGURUS 2007 YANG TIDAK MENGIKUT PERATURAN Perkara Bil. Kem dan Jab terlibat Bilangan Kes Jumlah (RM juta) Perbelanjaan Tanpa Peruntukan 9 16 8.92 Perbelanjaan Melebihi Peruntukan 32 263 2,238.94 Peruntukan Diterima Tidak Dibelanjakan Langsung 27 79 101.82 Peruntukan Tambahan Tidak Dibelanjakan 29 101 285.49 Sumber: Laporan Ketua Audit Negara 2007

PERBELANJAAN MELEBIHI PERUNTUKAN 2007 KEMENTERIAN / JABATAN BILANGAN KES JUMLAH PERUNTUKAN (RM juta) PERBELANJAAN SEBENAR LEBIH BELANJA Kementerian Pertahanan 12 2,798.53 3,530.49 731.96 Kementerian Keselamatan Dalam Negeri 19 2,815.81 3,479.10 663.29 Kementerian Kesihatan 38 4,903.47 5,257.89 354.42 Kementerian Pelajaran 21 8,036.85 8,336.74 299.89 Kementerian Luar Negeri 415.81 467.01 51.20 Kementerian Sumber Manusia 16 255.80 276.35 20.55 Kementerian Penerangan 13 177.36 197.74 20.38 Kementerian Perumahan Dan Kerajaan Tempatan 296.46 311.93 15.47 Jumlah Kecil 143 19,700.09 21,857.25 2,157.16 Kementerian/Jabatan Lain 120 2,978.83 3,060.61 81.78 263 22,678.92 24,917.86 2,238.94

SYARAT-SYARAT PENGURUSAN KEWANGAN YANG BERINTEGRITI Menetapkan objektif, matlamat, program dan aktiviti organisasi yang realistik dan boleh dilaksanakan Pembahagian tugas dan tanggungjawab yang jelas dan sepadan

Peruntukan dan pengunaan sumber dibuat dengan cara yang cekap dan berkesan Mempunyai standard bagi mengukur pencapaian dan prestasi

Pematuhan kepada undang-undang dan peraturan kewangan Pemantauan yang berkesan ke atas kemajuan perlaksanaan projek Sistem kawalan dalaman

bagaimana menerapkan integriti..?

SUMBER

MEKANISME PENERAPAN/PEMANTAPAN INTEGRITI KAWALAN KE ATAS SISTEM KAWALAN KE ATAS PEGAWAI/PELAKSANA SISTEM

PERUNDANGAN SISTEM KERJA PENGUATKUASAAN AUDIT ADUAN sistem

Menimbulkan Kesedaran Mengukuhkan Penghayatan (latihan/ceramah, keterlihatan, pernyataan nilai, lawatan) Mengukuhkan Penghayatan (tuntutan agama, cth: pengalaman) Menjana dan Mengekalkan Amalan (kepimpinan melalui teladan, role model, pujian/ganjaran) Penilaian (kajian impak, laporan penilaian) pegawai

USAHA-USAHA PENGUKUHAN INTEGRITI Institusi - BPR (1967) – SPRM (2009), BPA (1971), INTAN (1959), PAC, MAMPU, SUHAKAM, IIM (2005) dll Budaya – Panduan Perkhidmatan Cemerlang (1979), Kad Perakam Waktu & Tanda Nama (1981), BCA (1982), Dasar Pandang Ke Timur (1982), Penerapan Nilai-Nilai Islam (1985), PIN (2004) Pentadbiran – 25 PKPA (sejak 1991 hingga kini) update190109 Arahan YAB Perdana Menteri Bil. 1 Tahun 1998 – Gerakan Pemantapan Keutuhan Sistem Pengurusan Pentadbiran Kerajaan Malaysia: Penubuhan JKP, Penyeliaan Program-Program Nilai Murni, Audit Nilai dll.

PASCA ARAHAN YAB PM BIL. 1 TAHUN1998 Mewajibkan Modul Pengurusan Integriti (Pekeliling Am Bil. 4 Tahun 1999) Penubuhan Pasukan Petugas Khas Bagi Mengurangkan Karenah Birokrasi (Disember 2003) Pelancaran Pelan Integriti Nasional (April 2004) Usaha Bagi Mempertingkatkan Tadbir Urus Dalam Sektor Awam (Mac 2007) Komitmen Perkhidmatan Awam 2008 (Januari 2008)

ARAHAN YAB PERDANA MENTERI NO. 1 TAHUN 1998 TERHAD KERAJAAN MALAYSIA ARAHAN YAB PERDANA MENTERI NO. 1 TAHUN 1998 GERAKAN PEMANTAPAN KEUTUHAN SISTEM PENGURUSAN PENTADBIRAN KERAJAAN MALAYSIA: PENUBUHAN JAWATANKUASA KEUTUHAN PENGURUSAN PENTADBIRAN KERAJAAN DI PERINGKAT PERSEKUTUAN, NEGERI DAN DAERAH JABATAN PERDANA MENTERI MALAYSIA 8 JANUARI 1998 TERHAD

OBJEKTIF JKP Mewujudkan pentadbiran Kerajaan dan Perkhidmatan Awam yang cekap, berdisiplin serta mempunyai integriti yang paling tinggi dengan mempertingkatkan amalan nilai-nilai murni Berusaha mengatasi masalah dan kelemahan pengurusan dalam aspek-aspek berikut:- Pengurusan Kewangan Kerajaan Pentadbiran Awam Pengendalian Kes-kes Tatatertib Rasuah Penyelewengan dan Salahguna Kuasa

KABINET JKKMKPK PENYELARAS JKP JKP KERAJAAN NEGERI JKP KEMENTERIAN JKP Jab./Agensi Persekutuan di peringkat Negeri / Daerah JKP Jab. Negeri JKP Jab. Daerah JKP Jab./Agensi Kerajaan Persekutuan JAWATANKUASA KERJA JKP KERAJAAN NEGERI PENYELARAS JKP JKP KEMENTERIAN Pasukan Khas Perunding JKP III Pasukan Khas Perunding JKPI Pasukan Khas PerundingJKP II JAWATANKUASA / URUSETIA BERSAMA KABINET JKKMKPK

MOTIVASI, KAWALAN DALAMAN & DISIPLIN PERUNDANGAN SISTEM OPERASI SISTEM & PROSEDUR KERJA 8 NILAI MURNI & ETIKA PENERAPAN NILAI KOD ETIKA PENGESANAN & PUNITIF TERMA RUJUKAN MOTIVASI, KAWALAN DALAMAN & DISIPLIN PENGIKTIRAFAN KAWALAN DALAMAN TINDAKAN PEMULIHAN PENAMBAHBAIKAN 71

J K P TERMA RUJUKAN TUJUAN MEKANISME KAWALSELIA MATLAMAT SISTEM DASAR UNDANG-UNDANG DAN PERATURAN MENINGKATKAN LAGI KETELUSAN, AKAUNTABILITI, INTEGRITI DAN KECEKAPAN DALAM PENGURUSAN SESEBUAH ORGANISASI SISTEM OPERASI SISTEM DAN PROSEDUR KERJA MEMANTAPKAN LAGI KEUTUHAN SISTEM PENGURUSAN DAN PENTADBIRAN KERAJAAN MALAYSIA NILAI-NILAI MURNI DAN ETIKA KERJA J K P PENERAPAN NILAI MEWUJUDKAN SATU RUMPUN PEGAWAI YANG BERAKHLAK DAN BERPERILAKU MULIA KOD ETIKA/ TATA KELAKUAN PENGIKTIRAFAN MEMBERI PENGHARGAAN KEPADA PEG. YANG CEMERLANG DAN MENGHUKUM MEREKA YANG MELAKUKAN KESALAHAN MOTIVASI, KAWALAN DALAMAN DAN DISIPLIN KAWALAN DALAMAN PENGESANAN DAN PUNITIF MEMPERKEMASKAN LAGI SISTEM OPERASI, PENGHAYATAN NILAI DAN MOTIVASI SERTA KAWALAN DISIPLIN PENAMBAH- BAIKAN PEMULIHAN

KESAN-KESAN NEGATIF Kekurangan dan kemerosotan kutipan hasil Pembaziran penggunaan sumber kewangan, manusia dan masa Kelewatan menyiapkan sesuatu projek Pelaksanaan program atau aktiviti yang kurang berkualiti

KESAN-KESAN NEGATIF Penyenggaraan aset dan stor yang kurang sempurna Melumpuhkan sistem penyampaian Membuka peluang berlakunya rasuah salahguna kuasa dan penyelewengan

KESAN KE ATAS SISTEM KEWANGAN NEGARA Bagaimana ia bermula HASIL

AKIBAT KETIDAK BERTANGGUNGJAWABAN 1. SURCAJ – Akta Prosedur Kewangan Gagal mengutip wang Pembayaran tidak teratur Menyebabkan sebarang kekurangan atau penghapusan wang atau harta benda Kerajaan Gagal menyimpan akaun atau rekod yang sempurna Gagal membuat bayaran atau melewatkan bayaran

Peraturan-peraturan Pegawai Awam (Kelakuan dan Tatatertib) 1993 2. TINDAKAN TATATERTIB Peraturan-peraturan Pegawai Awam (Kelakuan dan Tatatertib) 1993 KERAJAAN MALAYSIA Membelakangi tugas awam demi kepentingan diri Menggunakan kedudukan awam untuk faedah sendiri Kurang cekap Tidak jujur Tidak amanah Cuai dalam menjalankan tugas

SIKAP SUPERVISION INTEREST KNOWLEDGE ATTITUDE PROCEDURES Tan Sri Dato’ Setia Haji Ambrin bin Buang

KESIMPULAN Masih merupakan satu isu Menjadi tanggungjawab setiap penjawat awam Memastikan setiap tugas dilaksanakan mengikut undang-undang & peraturan Memaksimumkan hasil negara

SEKIAN TERIMA KASIH