کارگاه آشنایی با داروهای اعصاب و روان ویژه دانشجویان پرستاری ورودی 1393 مدرس: سرکار خانم زارعی باهمکاری جناب آقای دکتر مسعود بحرینی و دانشکده پرستاری و مامایی

داروهای اعصاب و روان داروهای آنتی سایکوتیک داروهای ضدافسردگی داروهای تثبیت کننده خلق داروهای ضد اضطراب

psychosis Anti drugs

داروهای ضد جنون داروهای آتیپیک داروهای کلاسیک کلوزاپین پیموزاید الانزاپین رسپریدون کوئیتیاپین لوکساپین بوتیروفنون ها تیوگزانتین ها فنوتیازین ها هالوپریدول تیوتیکسن کلرپروتیکسین آلیفاتیکها: کلرپرومازین پیپریدینها: تیوریدازین مزوریدازین پیپرازینها: تری فلوپرازین، پرفنازین، فلوفنازین

HALOPERIDOLهالوپریدول طبقه بندی دارویی: بوتیروفنون طبقه بندی درمانی: ضد سایکوز اشکال دارویی: TAB: 0/5, 2/5 mg Inj: 5mg/ml مصرف برحسب اندیکاسیون: اختلالات سایکوتیک و تیک شدید، درمان کمکی در اختلالات اضطرابی شدید، سکسکه مقاوم

عوارض جانبی: علائم اکستراپیرایمیدال، خواب آلودگی، سندرم نورولپتیک بدخیم، سردرد، سرگیجه، تشنج، یبوست، اسهال، تهوع، استفراغ، خشکی دهان، وزوز گوش، تاری دید، حساسیت به نور، احتباس ادرار، لکوپنی

CHLORPROMAZINEکلرپرومازین طبقه بندی دارویی: آلفاتیک طبقه بندی درمانی: ضد سایکوز، ضداستفراغ اشکال دارویی: TAB: 25, 100 mg Inj: 50mg/2ml مصرف برحسب اندیکاسیون: تهوع و استفراغ، سکسکه مداوم، آرامبخش قبل از عمل، سایکوز

عوارض جانبی: علائم اکستراپیرایمیدال، خواب آلودگی، سردرد، تشنج، بی خوابی، یبوست، اسهال، تهوع، استفراغ، خشکی دهان، هیپوتانسیون ارتوستاتیک، لکوپنی، راش، کهیر

THIORIDAZINEتیوریدازین طبقه بندی دارویی: فنوتیازین طبقه بندی درمانی: ضد سایکوز اشکال دارویی: TAB: 10, 25, 100 mg مصرف برحسب اندیکاسیون: در موارد اسکیزوفرنی و سایر حالات جنون، مانیا، بیقراری در سالمندان، مشکلات شدید رفتاری و ذهنی کودکان تجویز می شود.

عوارض جانبی: علائم اکستراپیرایمیدال، خواب آلودگی، سردرد، سرگیجه، یبوست، اسهال، تهوع، استفراغ، خشکی دهان، وزوز گوش، تاری دید

PERPHENAZINE پرفنازین طبقه بندی دارویی: فنوتیازین طبقه بندی درمانی: ضد سایکوز اشکال دارویی: Inj: 5mg/ml TAB: 2, 4, 8 mg مصرف برحسب اندیکاسیون: پرفنازین در اسکیزوفرنی و درمان کمکی کوتاه مدت اضطراب شدید، تحریکات روانی، حرکتی، هیجان و تحریکات رفتاری شدید و ناگهانی ، استفراغ و تهوع شدید به کار می رود.

عوارض جانبی: خواب آلودگی، سردرد، کاهش وزن، کاهش اشتها، لکوپنی، راش

FLUPHENAZIN فلوفنازین طبقه بندی دارویی: فنوتیازین طبقه بندی درمانی: ضد سایکوز اشکال دارویی: Inj: 25mg/ml TAB:1, 2/5mg مصرف برحسب اندیکاسیون: اختلالات سایکوتیک، اضطراب شدید و اختلالات رفتاری، بی خوابی شدید

عوارض جانبی: علائم اکستراپیرایمیدال، خواب آلودگی، سندرم نورولپتیک بدخیم، سردرد، سرگیجه، بی خوابی، هیپوتانسیون ارتوستاتیک، یبوست، تهوع، استفراغ، خشکی دهان، وزوز گوش، اختلال در بینایی، حساسیت به نور، احتباس ادرار، لکوپنی

QUETIAPINE کوئیتیاپین طبقه بندی دارویی: آتیپیک طبقه بندی درمانی: ضد سایکوز اشکال دارویی: TAB:25, 50, 150, 200, 300mg مصرف برحسب اندیکاسیون: سایکوز، درمان اپیزودهای مانیا در افسردگی

عوارض جانبی: واکنش های آلرژیک مانند کهیر، مشکلات تنفسی، تورم صورت، لب ها، زبان و گلو

RISPERIDONEرسپریدون طبقه بندی دارویی: آتیپیک طبقه بندی درمانی: ضد سایکوز اشکال دارویی: TAB:1, 2, 3, 4mg مصرف برحسب اندیکاسیون: درمان اختلالات سایکوتیک

عوارض جانبی: علائم اکستراپیرایمیدال، خواب آلودگی، سردرد، اضطراب، بی خوابی، یبوست، تهوع، سوء هاضمه، تاکیکاردی، هیپوتانسیون اورتوستاتیک، راش پوستی

CLOZAPINE کلوزاپین طبقه بندی دارویی: آتیپیک طبقه بندی درمانی: ضد سایکوز اشکال دارویی: TAB:25, 100mg مصرف برحسب اندیکاسیون: اسکیزوفرنی

عوارض جانبی: خواب آلودگی، سردرد، سرگیجه، بیقراری، بی خوابی، تشنج، ضعف، تهوع، استفراغ، اسهال، یبوست، خشکی دهان، تب، هیپوتانسیون، هیپرتانسیون، لکوپنی

اقدامات پرستاری / آموزش به بیمار و خانواده در داروهای ضد جنون: بیمار را از نظر خوردن دارو چک کنید. فشار خون را در وضعیت ایستاده، نشسته و خوابیده چک کنید. به EPS که شامل موارد زیر است توجه کنید.آکاتزی(ناتوانی در بی حرکت نشستن و حرکات بدون هدف، دیسکنزی دیررس(حرکات عجیب و غریب در فک، دهان، زبان و انتهاها)، سودوپارکینسونیسم(سفتی عضلانی، لرزش، کشیدن پاها روی زمین به هنگام حرکت) بررسی روزانه بیمار از نظر یبوست و احتباس ادراری بیمار را از نظر سندرم نورولپتیک بررسی نمایید.(در صورت بروز هیپرترمی، سفتی عضلانی، تغییر در سطح ذهنی، حملات تشنجی، هیپر یا هیپوتانسیون و تاکیکاردی به پزشک اطلاع دهید.)

چک ماهانه بیلی روبین، CBC، LFT بهداشت دهان را به خوبی رعایت کنید. (نوشیدن مداوم آب، استفاده از آدامس و آب نبات فاقد قند، و جویدن یخ) تغییر وضعیت به آهستگی انجام گیرد. تا 30 دقیقه بعد از تزریق عضلانی به وضعیت خوابیده باشد. اجتناب از حمام داغ و توقف در هوای گرم عدم قطع ناگهانی دارو عدم استفاده از داروهای ضدسرفه و سرماخوردگی استفاده از ضدآفتاب تغییر رنگ ادرار به قرمز یا صورتی(در مصرف کلرپرومازین)

داروهای تثبیت کننده خلق

LITHIUM CARBONATE Eskalith® , Litmon® Tab 300 , 400 mg گروه دارویی: فلز قلیایی گروه درمانی: ضد مانیا مصرف بر حسب اندیکاسیون: در درمان حملات حاد مانیا و اختلالات قطبی

عوارض جانبی: لرزش، افزایش فعالیت حرکتی، عدم تعادل، تهوع، استفراغ، اسهال، کاهش اشتها، پرنوشی، پرادراری، ادم و افزایش وزن اقدامات پرستاری/ آموزش به بیمار و خانواده: وزن را روزانه کنترل نموده، هرگونه ادم در ساق پا، مچ پا و دست را گزارش کنید. به مصرف سدیم توجه نمایید.

در آغاز سطوح سرمی لیتیوم را هفتگی چک کنید در آغاز سطوح سرمی لیتیوم را هفتگی چک کنید. پس از آن هر دو ماه یکبار این کار را انجام دهید.(سطح درمانی لیتیوم معادل 1/5- 0/5 می باشد.) کنترل نوار قلب در افراد بالای 40 سال یا مبتلا به بیماری های قلبی- عروقی نشانه های مسمومیت خفیف با لیتیوم عبارتند از: استفراغ، اسهال، اختلال در هماهنگی حرکات، لرزش های حرکتی ظریف، ضعف خستگی

نشانه های مسمومیت شدید با لیتیوم شامل: لرزش های خشن، تشنگی شدید، وزوز گوش، ادرار رقیق طی درمان با این دارو استفاده از روش ضدبارداری اهمیت دارد زیرا می تواند برای جنین مضر باشد. شروع اثرات درمانی ممکن است 3-1 هفته طول بکشد. به میزان کافی در روز مایعات و نمک مصرف کنید.

داروهای ضد افسردگی

ضد افسردگی های چند حلقه ای (Three cyclic Anti-depressant(TCA)) یک حلقه ای: بوپروپیون سه حلقه ای: آمی تریپتیلین، نورتریپتیلین، پروتریپتیلین، کلومیپرامین، تریمیپرامین، دزی پرامین، دوکسپین چهار حلقه ای: آموکساپین، ماپروتیلین

مهارکننده های اختصاصی بازجذب سروتونین(سرترالین، فلوکستین، پاروکستین، فلووکسامین، سیتالوپرام) (Selective Serotonin Reuptake Inhibitors(SSRI)) مهارکننده های مونوآمینواکسیداز(سلژیلین، فنلزین، ایزوکربوکساید) (Monoamine Oxidase Inhibitors(MAOI)) سایر داروهای ضد افسردگی: ترازودون، نفازودون، ونلافاکسین

بوپروپیون BUPROPION طبقه بندی دارویی: آمینوکتون طبقه بندی درمانی: ضدافسردگی تک حلقه ای اشکال دارویی: Tab: 75, 100, 300mg مصرف بر حسب اندیکاسیون: در افسردگی و ترک سیگار کاربرد دارد. عوارض جانبی: سردرد، سرگیجه، ضعف، تشنج، بی خوابی، تهوع، استفراغ، بی اشتهایی، واکنش های آلرژیک

MAPROTILINE ماپروتیلین طبقه بندی دارویی: ضدافسردگی چهار حلقه ای طبقه بندی درمانی: ضدافسردگی اشکال دارویی: Tab: 25, 75mg مصرف بر حسب اندیکاسیون: افسردگی عوارض جانبی: خواب آلودگی، سرگیجه، تشنج، تحریک پذیری، تهوع، استفراغ، یبوست، تاری دید، احتباس ادراری، کهیر، حساسیت به نور

AMITRIPTYLINE آمی تریپتیلین طبقه بندی دارویی: TCA طبقه بندی درمانی: ضدافسردگی اشکال دارویی: Tab: 10, 25, 50, 100mg مصرف بر حسب اندیکاسیون: افسردگی، شب ادراری، اختلال بیش فعالی عوارض جانبی: خواب آلودگی، سرگیجه، تشنج، سردرد، اضطراب، تهوع، استفراغ، یبوست، اسهال، خشکی دهان، احتباس ادراری، هیپوتانسیون اورتوستاتیک، حساسیت به نور

NORTRIPTYLINE نورو تریپتیلین طبقه بندی دارویی: TCA طبقه بندی درمانی: ضدافسردگی اشکال دارویی: Tab: 10, 25mg مصرف بر حسب اندیکاسیون: افسردگی، شب ادراری کودکان عوارض جانبی: خواب آلودگی، سرگیجه، تشنج، سردرد، اضطراب، تهوع، استفراغ، اسهال، خشکی دهان، وزوز گوش، تاری دید، هیپوتانسیون اورتوستاتیک، حساسیت به نور

IMIPRAMINE ایمی پرامین طبقه بندی دارویی: TCA طبقه بندی درمانی: ضدافسردگی اشکال دارویی: Tab: 10, 25mg مصرف بر حسب اندیکاسیون: ضد افسردگی، ضد درد مزمن، شب ادراری کودکان، پرخوری عصبی عوارض جانبی: خواب آلودگی، تشنج، سردرد، تحریک پذیری، تهوع، استفراغ، اسهال، خشکی دهان، یبوست، وزوز گوش، هیپوتانسیون اورتوستاتیک، حساسیت به نور، احتباس ادراری

CLOMIPRAMINE کلومیپرامین طبقه بندی دارویی: TCA طبقه بندی درمانی: ضدافسردگی/ ضد وسواس اشکال دارویی: Tab: 10, 25, 50, 75mg مصرف بر حسب اندیکاسیون: اختلال وسواسی اجباری، افسردگی، سندرم خستگی مزمن، اختلال خلقی پیش از قاعدگی عوارض جانبی: خواب آلودگی، سرگیجه، تشنج، سردرد، تحریک پذیری، تهوع، استفراغ، اسهال، یبوست، خشکی دهان، تاری دید، هیپوتانسیون اورتوستاتیک، فتوفوبی، تعریق، احتباس ادراری

FLUOXETINE فلوکستین طبقه بندی دارویی: SSRI طبقه بندی درمانی: ضدافسردگی اشکال دارویی: Cap: 10, 20mg, Syrup: 20mg/ml مصرف بر حسب اندیکاسیون: افسردگی، اختلالات وسواسی، چاقی و پرخوری عصبی، بی اشتهایی عصبی، اختلالات خلقی پیش از قاعدگی عوارض جانبی: خواب آلودگی، سرگیجه، بی خوابی، سردرد، تهوع، استفراغ، اسهال، یبوست، خشکی دهان، اختلال عمل جنسی، قاعدگی دردناک، کاهش وزن، تپش قلب

SERTRALIN سرترالین طبقه بندی دارویی: SSRI طبقه بندی درمانی: ضدافسردگی اشکال دارویی: Tab: 25, 50, 100mg مصرف بر حسب اندیکاسیون: درمان افسردگی عوارض جانبی: خواب آلودگی، سرگیجه، بی خوابی، سردرد، تهوع، استفراغ، اسهال، یبوست، خشکی دهان، اختلال عمل جنسی در مردان، راش، خارش

CITALOPRAM سیتالوپرام طبقه بندی دارویی: SSRI طبقه بندی درمانی: ضدافسردگی اشکال دارویی: Tab: 20, 40mg, Drop: 40mg/ml مصرف بر حسب اندیکاسیون: درمان اختلالات افسردگی عوارض جانبی: سرگیجه، سردرد، تشنج، اضطراب، تهوع، استفراغ، اسهال، یبوست، تپش قلب، ناتوانی جنسی

SELEGILINE سلژیلین طبقه بندی دارویی: MAOI طبقه بندی درمانی: ضدپارکینسون، ضدافسردگی اشکال دارویی: Tab: 5mg مصرف بر حسب اندیکاسیون: به همراه لوودوپا در پارکینسون، افسردگی عوارض جانبی: ضعف، بی خوابی، اضطراب، خستگی، خشکی گردن، تهوع، استفراغ، اسهال، یبوست، درد شکمی، هیپرتانسیون

TRAZODONE ترازودون طبقه بندی دارویی: ضدافسردگی طبقه بندی درمانی: ضدافسردگی اشکال دارویی: Tab: 50mg مصرف بر حسب اندیکاسیون: افسردگی، بی خوابی، درد مزمن عوارض جانبی: خواب آلودگی، بی خوابی، سرگیجه، سردرد، تشنج، خستگی، تهوع، استفراغ، یبوست، احتباس ادراری، هیپوتانسیون اورتوستاتیک، کهیر، تعریق، راش

اقدامات پرستاری / آموزش به بیمار و خانواده در داروهای ضد افسردگی: بیمار را از نظر بروز حملات تشنجی بررسی کنید. شروع اثر درمانی دارو 4-2 هفته به طول می انجامد. از قطع ناگهانی دارو اجتناب کنید. فشار خون را در وضعیت های خوابیده و ایستاده کنترل کنید. تغییر وضعیت به آهستگی حفاظت از پوست بوسیله ضد آفتاب کنترل تست های خونی و کبدی در درمان طولانی مدت کنترل وزن هر هفته منع مصرف غذاهای حاوی تیرامین

داروهای ضد اضطراب

ALPRAZOLAM آلپرازولام طبقه بندی دارویی: بنزودیازپین طبقه بندی درمانی: ضداضطراب، آرامبخش، خواب آور اشکال دارویی: Tab: 0/5, 1mg مصرف بر حسب اندیکاسیون: اختلالات اضطرابی، افسردگی عوارض جانبی: خواب آلودگی، سرگیجه، سردرد، ضعف، آتاکسی

MIDAZOLAM میدازولام طبقه بندی دارویی: بنزودیازپین طبقه بندی درمانی: ضداضطراب، آرامبخش اشکال دارویی: INJ: 5mg/ml مصرف بر حسب اندیکاسیون: سداتیو، کاهش اضطراب قبل از عمل، القای بیهوشی عمومی عوارض جانبی: گیجی، آتاکسی، سردرد، تاکیکاردی، هیپوتانسیون، تاری دید، دوبینی، تهوع، استفراغ، آپنه

DIAZEPAM دیازپام طبقه بندی دارویی: بنزودیازپین طبقه بندی درمانی: ضداضطراب، آرامبخش، خواب آور، شل کننده عضلات اسکلتی اشکال دارویی: Tab: 2, 5, 10mg/ml, INJ: 5mg/ml مصرف بر حسب اندیکاسیون: درمان کوتاه مدت اختلالات اضطرابی عوارض جانبی:سرگیجه، آتاکسی، سردرد، یبوست، بی اشتهایی

CLONAZEPAM کلونازپام طبقه بندی دارویی: بنزودیازپین طبقه بندی درمانی: ضدتشنج اشکال دارویی: Tab: 1, 2mg مصرف بر حسب اندیکاسیون: انواع تشنج ها، درمان فوری صرع، بیماری وسواس عوارض جانبی: خواب آلودگی، گیجی، سردرد، یبوست، تهوع، تشنگی زیاد، دوبینی، سوزش ادرار، احتباس ادراری

LORAZEPAM لورازپام طبقه بندی دارویی: بنزودیازپین طبقه بندی درمانی: ضداضطراب، آرامبخش، خواب آور اشکال دارویی: Tab: 1, 2mg, INJ: 2mg/ml مصرف بر حسب اندیکاسیون: اختلالات اضطرابی، بی خوابی، صرع، تهوع و استفراغ ناشی از شیمی درمانی، محرومیت از الکل عوارض جانبی: خواب آلودگی، سرگیجه، ضعف، سردرد، یبوست، خشکی دهان، دوبینی، اختلال عملکرد کبد، احتباس ادراری

OXAZEPAM اگزازپام طبقه بندی دارویی: بنزودیازپین طبقه بندی درمانی: ضداضطراب، خواب آور، آرامبخش اشکال دارویی: Tab: 10 mg مصرف بر حسب اندیکاسیون: اختلالات اضطرابی، بی خوابی عوارض جانبی: سرگیجه، سردرد، یبوست، تهوع، استفراغ، خشکی دهان، تاری دید، دوبینی، راش، اختلال کبدی

CHLORDIAZPOXIDE کلردیازپوکساید طبقه بندی دارویی: بنزودیازپین طبقه بندی درمانی: ضداضطراب، خواب آور، آرامبخش اشکال دارویی: Tab: 5, 10 mg مصرف بر حسب اندیکاسیون: اختلالات اضطرابی، اسپاسم عضلانی عوارض جانبی: سرگیجه، آتاکسی، ضعف، یبوست، تهوع، استفراغ، خشکی دهان، بی اشتهایی، راش، دوبینی، اختلال عملکرد کبد

BUSPIRONE بوسپیرون طبقه بندی دارویی: آزاسپیرون طبقه بندی درمانی: ضداضطراب اشکال دارویی: Tab: 5, 10mg مصرف بر حسب اندیکاسیون: درمان اضطراب عوارض جانبی: سرگیجه، سردرد، تحریک پذیری، تهوع، بی خوابی

اقدامات پرستاری / آموزش به بیمار و خانواده در داروهای ضد اضطراب: فشارخون بیمار را در وضعیت های خوابیده و نشسته کنترل کنید. از مصرف خودسرانه داروهای سرماخوردگی و ضد سرفه پرهیز نمایید. اجتناب از قطع ناگهانی دارو کنترل تست های کبدی و خونی این دارو باعث خواب آلودگی می شود، لذا از انجام اقدامات نیازمند به هوشیاری نظیر رانندگی اجتناب ورزید. در ابنتدای درمان ممکن است خواب آلودگی بدتر باشد. می توان دارو را همراه با غذا مصرف کرد.

از این دارو نمی توان برای مقابله با استرس روزانه و یا بیشتر از 4 ماه استفاده نمود. مگر آنکه توسط پزشک تجویز شده باشد، زیرا باعث ایجاد وابستگی می شود. نشانه های وابستگی جسمی و سندرم قطع عبارتند از: اضطراب، حملات پانیک، بی قراری، تشنج، سردرد، تهوع، استفراغ، درد عضلانی و ضعف.

با تشکر از توجه شما