Perwakilan Pengetahuan Lanjutan Rangkaian Semantik Kerangka Graf gagasan Bab 4 Puan Siti Norul Huda Sheikh Abdullah Jabatan Sains Dan Pengurusan Sistem

Isu Klasifikasi Perwakilan Pengetahuan Dalam SC , persoalan yang kompleks perlu diselesaikan Merlukan data yang banyak Mekanisma yang digunakan untuk memanipulasikan pengetahuan Klasifikasi Perwakilan Pengetahuan Perwakilan secara logik menggunakan kaedah logik logik predikat, prolog Perwakilan secara prosedural terdiri dari set arahan spt jika….maka….kalautak peraturan Perwakilan secara rangkaian menggambarkan secara graf atau nod rangkaian semantik dan graf gagasan Perwakilan secara berstruktur lanjutan rangkaian tetapi lebih kompleks dan mengandungi nilai slot. Nilai mungkin pointer, data simbolik atau numerik kerangkan dan skrips

Perwakilan pengetahuan ada 4 sifat : 1. Kepadanan Perwakilan (Representation adequacy) Kebolehan untuk mewakili semua jenis pengetahuan yg diperlukan dalam domain tersebut. * Kelutsinaran (transparency) *Ketersiratan (explicitness) * Ketabiian (naturalness) * Kemodulan (modularity) 2.Kepadanan pentadbiran (Inferential Adequacy) Kebolehan memanipulasi struktur baru yang setara dengan pengetahuan baru yang ditaakulkan dari pengetahuan lama. 3. Kecekapan pentadbiran (Inferential Efficiency) Kebolehan untuk menggabungkan maklumat (pengetahuan) baru yang dapat diguanakan oleh mekanisma taabiran dalam menentukan arah terbaik, dengan struktur pengetahuan yang ada. 4. Kecekapan Perolehan (Acquisitional Effenciency) Kebolehan memperoleh maklumat baru dengan mudah dan menambah kedalam pangkalan pengetahuan (oleh pengguna atau aturcara) 3

Pewarisan(Inheritence) Satu featur penting dalam perwakilan pengetahuan ialah hieraki kelas. Kelas pula boleh berdasarkan ciri-ciri objek dan konsep Pewarisan adalah hubungan apabila seseorang itu anggap ciri-ciri kelas adalah ciri-ciri yang diberikan kepada sub-kelas. Maha Penyayang Allah Maha Bijaksana Binatang Tumbuh-tumbuhan Batu-batan Maha Pembalas Makhluk Hamba Allah Beribadat Mentadbir dunia Manusia Bangsa Melayu Lelaki 75 tahun Mahathir

Rangkaian Semantik…contoh Islam Akhlaq Aqidah syariah Muamalat Baitul Muslim Perundangan As-siyasah ibadat Rukun Iman hudud qisas Sbhgn_drp ialah takzir

Kebaikan pewarisan Mekanisme semulajadi untuk mewakili pengetahuan berstruktur Cara mentaabir secara berekonomi Memastikan semua ahli keas diwarisi dengan ciri-ciri sebenarnya. Oleh itu boleh menjamin kekonsistenan. Mengurangkan saiz maklumat Juga boleh mengendalikan nilai lalai. Boleh mengendalikan ‘pengecualian’ dengan memberi maksud semula di bahagian lapisan bawah.

Pengertian teori perhubungan Merupakan perhubungan objek-objek berpandukan satu asas pengetahuan. Bermotivasikan Psychologi berkonsep seperti otak manusia perhubungan di antara konsep-konsep sesuatu objek yang dianggap oleh pemikiran kita mungkin berkait dengan konsep lain contoh: melalui pengalam kita hubungkan konsep university dengan pensyarah, syarahan, peperiksaan, projek dan seronok ? Maklumat berbentuk organisasi hieraki manusia menyusun maklumat secara hieraki Maklumat generik di bahagian atas Maklumat spesifik di bahagian bawah Walau bagaimana manusia akan cuba letakkan banyak maklumat pada bahagian atas. 7

Rangkaian Semantik (semantic network) Juga disebut ‘Jaringan Semantik’ atau semantic nets Memfokuskan perwakilan bergrafik hubungan antara unsur dalam suatu domain pengetahuan dibangunkan oleh Quillan dan juga Raphael untuk memerihalkan bagaimana manusia (otak) menghubungkan objek dan konsep. Komponen asa Rangkaian semantik contoh: Nod untuk mewakili unsur domain Lengkok untuk mewakili hubungan antara unsur . Hubungan, pada asanya adalah hubungan dedua nod lengkok lembu rumput makan suka dimakan 8

Rangkaian Semantik (semantic network)….samb Hubungan yang selalu digunakan IALAH/ADALAH (is_a) SEBAHAGIAN_DRP (is_part_of) Untuk menjejaki rangkaian semantik, satu aturcara SC boleh menjawab soalan tersebut; Contoh: Lojik predikat ialah (kenderaan,kereta) ialah(kereta,kancil) seketika/ialah(kancil, kereta saya) pemilik(saya,kereta saya) warna(biru,kereta saya) ialah(manusia,saya) ialah(hamba Allah,saya) KENDERAAN KERETA IALAH ENJIN SEBHG_DRP KANCIL KERETA SAYA WGN 5416 SEKETIKA BIRU WARNA SAYA PEMILIK MANUSIA HAMBA ALLAH 9

Rangkaian Semantik (semantic network)….samb Contoh: satu peristiwa: Abdul Hadi Awang telah mengangkat sumpah sebagai menteri besar Trengganu yang baru di hadapan Sultan Trengganu. Rangkaian Semantik mempunyai ciri warisan sifat (property inherentance). Jika kelas’objek’ mempunayi sifat tertentu, maka sebarang unsur kelas tersebut akan mempunyai sifat tersebut. peristiwa Sultan Trengganu sumpah manusia angkat Menteri Besar Trengganu IALAH OBJEK AGEN PENERIMA Abdul Hadi Awang 10

Rangkaian Semantik (semantic network)….samb Contoh: Enjin sebahagian kereta saya Taakulan dengan Rangkaian Semantik Tiada petua yang cekap seperti lojik boleh gunakan “taabiran kaitan” (linkage inference) dalam kes tertentu. kereta saya ialah kenderaan: boleh juga gunakan kaedah “taabiran melalui padanan Apakah jenis kenderaan berwarna biru dan bernombor WGN5416?” saya kereta Enjin manusia milik sebahagian adalah ialah Kereta saya WGN5416 kancil kereta kenderaan seketika ialah 11

Rangkaian Semantik (semantic network)….samb tidur Katil hotel guna saiz king bahagian tilam jenis bahagian kerangka empuk 12

Kerangka (Perwakilan berstruktur) Dicadang oleh Minsky pada tahun 1974 lebih itlak daripada rangkaian semantik hubungan dan sifat penting bagi nod dan/atau lengkok rangkaian sematik yg digabungkan kepada satu struktur data sepunya disebut kerangka [atau skema) Kerangka memudahkan perwakilan pengetahuan sebagai obejk berstruktur yang mengandungi slot: Slot ini digunakan untuk menyimpan fakta atau tatacara_pengetahuan yang kaitan dengan kerangka Slot kerangka mengandungi jangkaan tentang suatu situasi dan juga apa perlu dibuat dalam situasi tersebut. KERANGKA slot 1 slot 2 slot3 slot4 13

Ciri Kerangka KERANGKA BUKU adalah objek tajuk Sistem Cerdas Merupakan struktur data yang boleh digunakan untuk menyusun pengetahuan kita atau ‘Mental data structure’ Boleh memahami pengalaman yang baru melalui pengalaman terdahulu. Terdiri dari konsep am sesebuah buku dan kemudian diberi nilai yang spesifik dalam slot tersebut. KERANGKA BUKU adalah objek tajuk Sistem Cerdas pengarang Rich & Knight penerbit Mc Graw Hill Terbitan London Harga RM300 14

Ciri-ciri slot dalam kerangka Maklumat id kerangka Tajuk digelar kerangka Cont. Kerangka buku Perhubungan di antara kerangka pewarisan maklumat apabila dua kerangka berhubung antara satu sama lain pemerihal bagi kerangka yang sepadan nilai attribut yang berhubung dengan satu slot Maklumat berstruktur dalam struktur kod struktur yang boleh diterbitkan Maklumat kerangka lalai sesuatu nilai slot yang dikatakan benar tetapi sebenarnya tiada maklumat Contoh maklumat baru maklumat diberikan apabila perlu kalau tak slot adalah kosong. 15

Sistem Kerangka Mengandungi beberapa bilangan kerangka yang berhubung antara satu sama lain kemungkinan nilai salah satu attribut ada hubungan dengan kerangka lain Oleh itu, Sistem kerangka ini merupakan satu rangkaian kerangka Contoh: Bilik Hotel Kerusi Hotel Bilik Hotel bilik No Tempat Kandungan: kerusi meja katil Meja Hotel Tilam Hotel Katil Hotel 16

Ciri-ciri pewarisan dalam Kerangka 17 Boleh mengendalikan masalah pewarisan ciri-ciri Kerangka boleh disusun secara hieraki di mana sub-kerangka mewarisi kesemua attribut pada kerangka utama Kerangka utama untuk orang KERANGKA HUDA adalah wanita jantina perempuan umur 25 tahun rumah Sg. Ramal Dalam sekolah MRSMKuantan pendidikan sarjana dalam SC KERANGKA WANITA adalah orang umur < 50 tahun rumah tempat Kerangka berkonsepkan generik wanita Kerangka untuk wanita yang spesifik iaitu Huda

Nilai lalai dalam kerangka 18 Kerangka boleh direka sekiranya mengandungi nilai lalai Nilai lalai boleh diubah sekiranya maklumat spesifik mengenainya diperolehi kalau tak nilai lalai boleh digunakan. Nilai lalai boleh disuaikan pada kerangka lain. KERANGKA HUDA adalah lalai = wanita jantina perempuan umur 25 tahun rumah Sg. Ramal Dalam sekolah MRSMKuantan pendidikan sarjana dalam SC KERANGKA WANITA adalah orang umur < 50 tahun rumah lalai = tempat pewarisan

Graf gagasan Merupakan graf terhingga(finite) terdiri daripada Konsep (kotak) perhubungan gagasan (bulat) Tiada tanda pada lengkok tetapi nod gagasan mewakili perhubungan antara dua konsep. Konsep hanya boleh memiliki lengkok yang bersambung dengan ‘perhubungan gagasan’. Perhubungan gagasan konsep konsep 19

Graf gagasan…samb Setiap graf gagasan mewakili satu usulan Burung Usulan: Burung boleh terbang Usulan: Manggis itu rasa manis. Usulan: Muru suka komputer dan sistem Cerdas Usulan : Farzanah memberi senyuman kepada ayahnya. Burung terbang manggis rasa manis manis Muru suka komputer Sistem cerdas pemberi beri Orang:Farzanah objek 20 penerima Orang:ayah senyuman

Jenis graf gagasan Setiap konsep mestilah unik pada jenis individu tertentu Jenis disusun secara hieraki Contoh: manusia adalah Setiap kotak konsep ditanda dengan jenis dan individu (dipisahkan dengan :) Setiap kotak konsep menentukan jenisnya dengan menggunakan konsep nod. Kotak yang mengandungi tanda jenis yang sama mewakili jenis konsep yang sama.(tetapi mungkin bukan konsep individu yang sama) manggis rasa manis Buah:manggis 21

Penggunaan penanda dalam Graf gagasan Graf gagasan membenarkan spesifik individu dengan menggunakan satu penanda unik Penanda menyatakan setiap individu dalam set dunia Penanda merupakan nombor selepas tanda # Penanda adalah tidak sama dengan nama Satu nama mungkin dinamakan pada ramai orang tetapi setiap penanda tidak boleh dimiliki oleh orang yang sama Penanda boleh dipisahkan namanya dari individu. Anjing:#12 warna coklat anjing warna coklat 22 nama “fido”

Penanda generik dan Pembolehubah dalam Graf gagasan 23 Penanda generik dan Pembolehubah dalam Graf gagasan Satu tanda generik * digunakan untuk mewakili individu yang tak spesifik Nama pembolehubah boleh digunakan tetapi mestilah didahului dengan tanda * Contoh:Lelaki membalut kakinya dengan tangannya sendiri. ejen objek Lelaki:*X balut kaki alat bahagian bahagian tangan Lelaki:*X

Graf gagasan:peng-aman dan pengkhususan Secara teori: penggabungan graf baru dari graf lama dibenarkan iaitu melalui peng-aman atau pengkhususan. 4 operasi yang dibenarkan: tiru boleh meniru graf yang lama Batasan Satu graf baru dibentuk secara menggantikan nod konsep (yang mewakili pengkhususan tertentu) sambung Menyambung dua graf kepada satu graf Meringkaskan satu graf baru dibentukkan dengan membuang perhubungan yang bertindan 24

Operasi Batasan G1 Binatang:”comel” warna coklat G2 Kucing:”comel” Penanda generik boleh digantikan penanda individu jenis label boleh digantikan dengan sub jenis 25

Operasi Sambung g1+g2=g3 g1 ejen makan objek Tulang ikan warna kucing coklat objek Tulang ikan g2 Kucing:”comel” warna coklat g3 ejen Kucing : “comel” makan warna coklat objek Tulang ikan 26

Operasi Meringkaskan g1 g2 ejen makan objek Tulang ikan Kucing : “comel” warna coklat warna g2 ejen kucing makan warna coklat objek Tulang ikan 27